Değişik müellifler tarafından hazırlanıp değişik adlar altında 1868 yılından 1945 yılına kadar çıkartılan ve gündelik konuşmalarda "şark yıllıkları" adı ile anılan "ticaret yıllıkları", yerel dönem araştırmaları yapanlar için mükemmel veriler sunmaktadır. Cumhuriyete kadar (belki de hep), ticari ve hatta "istihbarati" görevler nedeniyle bu coğrafyada bulunan kişilerin çok genel bir sorgulama yöntemiyle derlediği bilgilerden oluşan bu yıllıklar, "spekülatif" yerel içeriği nedeniyle bilimsel çalışmalara yeterli desteği veremeseler de, Osmanlı coğrafyasındaki kapitalist iktisadi ilişkilerin izlenebilmesine oldukça yardımcı olmaktadırlar.
XIX. yüzyılın Osmanlı devletinde gelişen kapitalist-modernist sürecin bir yan ürünü olarak karşımıza çıkan bu yıllıklar üzerinde, çok az belediye ya da ticaret odası yayını dışında fazla bir çalışma yapılmamıştır. Bir iki istisna dışında yapılanlar da; ya ilgili bölümün çevirisi ya da tıpkı baskısı veya örneğin, kimi Ayvalık araştırmacısının çalışmalarında kullandığı "Annuaire du Commerce Didot Bottin-1914" (1914 Didot Bottin Ticaret Rehberi)'te olduğu gibi, bir "kasaba panoraması"nı çalışmalarının bir yerine ekleyerek okurlarına sunmakla yetinilmiştir.
XIX. yüzyılın Osmanlı devletinde gelişen kapitalist-modernist sürecin bir yan ürünü olarak karşımıza çıkan bu yıllıklar üzerinde, çok az belediye ya da ticaret odası yayını dışında fazla bir çalışma yapılmamıştır. Bir iki istisna dışında yapılanlar da; ya ilgili bölümün çevirisi ya da tıpkı baskısı veya örneğin, kimi Ayvalık araştırmacısının çalışmalarında kullandığı "Annuaire du Commerce Didot Bottin-1914" (1914 Didot Bottin Ticaret Rehberi)'te olduğu gibi, bir "kasaba panoraması"nı çalışmalarının bir yerine ekleyerek okurlarına sunmakla yetinilmiştir.
Ben bu makalemde; "şark yıllıklarına" dair çok kısa bir bilgilendirme yaptıktan sonra, XIX. yüzyılda basılmış "Annuaire du Commerce" lerden 1891 yılına ait olan 10. cildi ile 1893, 1895 ve 1896 [1] yıllarında Joseph Nalpas ve Jacob De Andria tarafından İzmir'de basılan "Annuaire des Commerçants de Smyrne et de L'anatolie" (İzmir ve Anadolu Tüccarları Rehberi)'nin tanıtımını yapacağım [2]. Ayrıca Ayvalık ile ilgili bölümlerin, "tahkik edilmemiş ham çevirilerini" de okurla paylaşacağım.
Belgelerin Türkiye'de saklandığı kütüphaneleri ve kayıt numaralarını makalemde yazdıysam da, okura "üzülerek" belirtmeliyim ki; irdelediğim bu kaynaklara Bibliothèque nationale de France (BnF) kütüphanesi üzerinden ulaşabildim.
Belgelerin Türkiye'de saklandığı kütüphaneleri ve kayıt numaralarını makalemde yazdıysam da, okura "üzülerek" belirtmeliyim ki; irdelediğim bu kaynaklara Bibliothèque nationale de France (BnF) kütüphanesi üzerinden ulaşabildim.
İSTANBUL TİCARET REHBERİ:
L’indicateur constantinopolitain: guide commercial, 1868-69
L’indicateur constantinopolitain: guide commercial, 1868-69
Bizim coğrafyamızı ele alan ticaret yıllıklarının ilki, 1868 yılında, "L’indicateur constantinopolitain: guide commercial, 1868-69" (İstanbul Kılavuzu: 1868-69 ticaret rehberi) adıyla, Raphaël César Cervati ve N. C. Sargologo tarafından Türkçe ve Fransızca olarak hazırlanmış, İstanbul'da G. B. Pagano Matbaası'nda 230 sayfa olarak basılmıştır. Bu yayın İstanbul'daki SALT Araştırma Kütüphanesi'nin Nadir Kitaplar koleksiyonunda (050 /IND) yer numarası ile bulunmaktadır.
İstanbul'u Doğu'nun başkenti olarak tanımlayan bu kılavuz, Osmanlı ailesi, devlet erkanı, kutsal dinlerin ibadet mekanları, elçilik ve konsolosluklar, Osmanlı telgraf ve posta teşkilatı, demiryolları, İstanbul'un banker, tüccar, esnaf ve zanaatkar kesimi hakkında ayrıntılı bilgiler içerir. Yalnız İstanbul'u ele alan bu yıllık daha sonra, 1870 yılında S. Hisarlıyan ve A. Maviyan tarafından Ermeni harfleriyle Türkçe olarak, "Tarifi Der elSaadet" adıyla tekrar basılmıştır [3].
Yıllıklar 1880 yılından itibaren düzenli yayınlanmaya başlamış ve 1883 yılına kadar "Indicateur Ottoman Illustré" (Resimli Osmanlı Kılavuzu), 1887-1888 yılları arasında "Indicateur Oriental" (Şark Kılavuzu), 1891-1930 yılları arasında "Annuaire Oriental" (Şark Rehberi) ve 1931-1945 yılları arasında ise Şark Ticaret Yıllıkları adı altında yayın hayatına devam etmiştir. Ve ilgi alanı İstanbul'un dışına da kaymıştır.
Bizim bu makalede inceleyeceğimiz dört yıllıktan ilki, 1891 yılında yayınlanan, "Annuaire oriental (ancien Indicateur oriental) du commerce, de l'industrie, de l'administration et de la magistrature 1891" (Şark Rehberleri (eski şark Kılavuzu) ticaret, sanayi, yönetim ve hukuk- 1891) dir.
Kapağında, serinin 10. kitabı olduğu ve Galata Mumhane Yıldız Han 2. katta bulunan "Cervati Frères et Cie" şirketi tarafından İstanbul'da basıldığı belirtilmiştir. Bu baskısında Türkiye dışında, Rusya, Yunanistan, Romanya ve Bulgaristan'daki firmalara da yer verilmiştir.
1110 içerik, 210 reklam sayfası olmak üzere toplam 1320 sayfa olan kitap 15,5 cm. x 24,2 cm. boyutlarında ve bez ciltlidir. Basılı kopyası AAO025 numara ile Fener Rum Patrikhanesi'nde bulunmaktadır.
Yıllık, diğer baskılarında olduğu gibi Fransızcadır ve 1891 yılı ajandası ile başlamaktadır. İlk bölümünde, Osmanlı devleti hakkında temel bilgiler verilmektedir. Buradaki bilgilere göre 1891 yılında Osmanlı devletinin nüfusu 33,151,570 kişi ve kapsadığı alan 4,271,197 km2 dir. Nüfusun 16.133.000 kişisi Asya'da, 9,158,466 kişisi Avrupa'da 43,117 kişisi Sisam Prensliğinde, 1,000,000 kişisi Tripoli Vilayetinde, 6,817,265 kişisi Mısır Vilayetinde yaşamaktadır. Topraklarının 326,375 km2 si Avrupa'da ve 3,944,822 km2 si de Asya'dadır. (sf.59)
Ardından "yönetsel birimler" başlığına geçilir ve: 1867 yılında İmparatorluğun idari olarak yeniden yapılandığını, genel idari yapı birimi olarak vilayetlere bölündüğünü ve her vilayetin idaresinin de mütesarrif'e bırakıldığını, sancakların değişime uğradığını ve bir "Caïmaham" tarafından idare edilen kazalara ya da kaimmakamlıklara ayrıldığını, kazaların ise bir "mudir" tarafından idare edilen nahiyelere ayrıldığını belirtir. Belediyeler ise üç biçimde kurulabileceğini belirtir: 1. bazı köylerin ve kalelerin birleşimi ile 2. vilayetin bütünü ile ya da 3. bir vilayete bağlı bir kasaba ve çevresi ile (sf.59).
60. sayfada İstanbul vilayetini fiziki ve idari olarak tanıttıktan sonra, 61 ve 62. sayfalarında II. Abdülhamit ve onun maiyeti listelenir. 63-128. sayfalar arasında, meclisi, bakanlıkları, diplomat ve konsoloslukları, askeri ve polis birliklerini, diğer dinlere ait ruhban temsilcilikleri ve o yıl görevde olan yöneticilerin listeleri bulunur. 129-130. sayfalarda limanlara bağlı gümrük tarifeleri verilmiştir. 131. sayfada ise çok hoş bir harita bulunmaktadır. Bu harita 19. yüzyıl iletişiminin ana kaburgası olan Avrupa (aslında dünya) telgraf hatlarını göstermektedir (harita 1).
 |
| (harita 1) DOĞU TELGRAF ŞİRKETİ'nin AVRUPA SİSTEMİ ve İLETİŞİM AĞI |
133-138. sayfaları posta sistemi ve tarifelerini, 139-154. sayfaları vapur tarifelerini, 155-158. sayfaları ise başta Reji İdaresi olmak üzere geliri devlet borçlarına karşılık olarak yabancılara bırakılan idareleri ve yöneticilerini tanıtır. 158-194. sayfalar demiryolu işletmelerini, istasyonlarını, tarifelerini ve İstanbul üzerinden Avrupa'ya demiryolu ile ulaşım hakkında bilgiler içermektedir.
Ele aldığımız yıllıkta Karesi Sancağı'na ait nüfus ve idari yapı bilgileri şöyledir:
"5 Karasi Sancağı
"5 Karasi Sancağı
(220,277 Türk, 52,300 Yunan, 6,350 Ermeni, 185 Yahudi, 2,250 Bulgar, 700 değişik milletlerden Avrupalı'dan oluşan toplam 286,762 kişi nüfus.- 28.619 ev. -816 köy); bu sancağa bağlıdır.
Balıkesir Kazası (İvrindi, Balya, Fırt, Kepsut, Giresun ve Balat nahiyeleri ile.—87,218 nüfuslu).
Erdek Kazası (Paşa Limanı, Marmara, Emir Ali ve Kapıdağı nahiyeleri ile, 34,617 nüfuslu).
Edremit Kazası (Armudamat nahiyeleri ile- 30,743 nüfuslu).
Ayvalık Kazası (32,000 nüfuslu).
Bandırma Kazası (Edincik ve Manyas nahiyeleri ile. -32,676 nüfuslu).
Gönen Kazası (19,399 nüfuslu).
Bigadiç Kazası (12,814 nüfuslu).
Sındırgı Kazası (20,612 nüfuslu).
Kemer Edremit Kazası (16,683)." (sf.795)
Yıllığın 803. sayfası Ayvalık'a ayrılmıştır. Sayfanın ham çevirisi aşağıdadır.
AYVALIK. (Anadolu), (Karasi Sancağının Kazası), İstanbul'un 50 mil kuzeybatısında, 44° 30' boylam ve 39° 25' enlemde bulunan, Ekotonissi denilen birkaç ıssız adacıkla çevrili olan Ayvalık, batısında bulunan yaklaşık 8.000 kişinin yaşadığı Mostronissi'deki limandan Midilli'ye 2 saat uzaklıktadır. İklimi çok sağlıklı. Limanı güzeldir.
Nüfus: 5,000 konut. Askeri hastane ile 3 karakolda bulunanlar ile devlet görevlisi 100 erkek dışında 30,000 ortodoks mezhebine bağlı nüfus.
Şehrin güney ucunda, deniz kenarında, 45 yataklı iyi bir hastane. Posta ve telgraf ofisi. Şehrin etrafında resmedilmeye değer doğal alanda 5 adet manastır.
Eğtim Kurumları: Atina Üniversitesi'ne bağlı bir Gimnasyum, cemaate ait 3 erkek ve 3 kız okulu; yukarıdaki okulların yıllık giderleri 1.500 Lt. olarak gerçekleşmektedir.
Sanayi: 75'i (eski sistem) ve 8'i buhar [makineli] [zeytin yağı] fabrikası. 200 şarap ve sakız (? mastique) [fabrikası], 24 sabunhane, 50 tabakhane, 3 buhar değirmeni ve 80 yel değirmeni.
Sanayi ürünleri: hububat, yağ, zeytin, şarap, deri, sos (pirina), sabun, fayans, bıçak, demircilik, çam fıstığı (? pignol), vb.
İthalat ve ihracat ticareti çok gelişmiştir. İthalatında 100,000 kentalin 44 kentalini [karşılayan] Mosconisi de dahildir. 120 ila 130 kental ihracat [yapılır].
Kaymakam Eşref Efendi'dir. Posta ve Telgraf [idaresi] yöneticileri, Süleyman Efendi ve Vitalis'dir. Liman Başkanı İsmail Bey'dir.
Konsoloslar
İNGİLTERE, A. Eliopoulos, konsolos yardımcısı.
FRANSA, P. Sapoundjoglou, yönetici konsolos yardımcısı.
YUNANİSTAN, M. Parissi, konsolos yardımcısı.
ITALYA, G. Zamboni, konsolosluk çalışanı.
İRAN, G. D. Sevasto, konsolosluk çalışanı.
İSVEÇ ve NORVEÇ, G. D. Sevasto, konsolosluk ç.
Sigortacılık.
Deutsche Transport versiclierungs gesellschafl de Berlin (deniz). Sevasto (G. D.), acenta.
Hambourg-Munich United (yangın), Christodoulos (G.), acenta.
Mannheim (deniz), Christodoulos (G.), acenta.
Phénix (yangın), Sevasto (G.D.), acenta.
Transatlantique, Xenatris (C.), acenta.
Avukatlar:
Ghristidès (A.). Diamandopoulos (P.). Economidès (G.). —Muiluzeli (G.). Pelridès (C.). —Tapinos.
Vapur işletmeleri:
Hamidiye, Odissôa, acenta.
Hellespont, Joly Victoria ve Co, Sapoundjoglou, acenta.
Mahsoussê, Yorghalas (C), acenta.
Pandaléon, Odisséa, acenta.
Komisyoncu:
Sevasto (G.D.), ev ve banka komisyonu, ithalat ve ülkedeki tüm ürünlerin ihracatı.
Oteller:
Hermès, Smyrne, Yorghala.
Zeytinyağı (imalat):
Nicolaides Kardeşler ve N. Kokkini, ayrıca Mosconissa'da da üretmektedirler. Nicolaides (P.) ve Co Firması, İstanbul'da bir binadadır.
Sıkımhane:
Amira. Amoriano. Dimes. Dirnitrakeli.
Yağ ve un fabrikaları:
Athanassiadi Kardeşler. Galdie Kardeşler. Psirouki. Sevasto (G. D.).
Doktorlar:
Apostolaki (Georges). Christidès (Evangh.). — Goutta (E.Jean). Karleros. —Saniko (A.). —Smyrli. Stronghili.
Tüccarlar:
Adamandiades (A.). Ambazadollis (Stav. G.), koloniyal. Amira. —Amorina. —Barôutti (J.) et Cie. Gazas, yağcı. — Gatzakouli, temizlik malzemesi. Garamano. —Christidi (Yorghi). Gochini (Antoine). —Cotta(F.). Courahanis (P.) ve Tzakoudelis. Dirnitrakeli (N.). —Garbi(A.). Gonata (Dimitri). —Gonata (Nicolas). Hacı Anaguostou. —Hacı Yanni (F.). Jorgala (Ath.) Kardeşler. Jorgala (C.) Kardeşler. —Karakatchani Fres. Limbussi (Eustratio). Marino Kardeşler. —Marinos (L.). Moraïteli. —Panelli (E.). —Pàndazeli. Papastavro (Eustratio), ve kardeşi. Petridès (A.). Pignirli (Nicolâ K.), işlenmemiş balmumu. Sighanos (D.). —Stronghili. Théodore (A.). —Zervelli (E. K.).
Eczaneler:
Parasko. Hiotopoulos.
---
A AIVALI: Şark Yıllığı Yönetimine fahri katkı [yapan]: M. G.D. Sevasto, İsveç ve Norveç konsolos yardımcısı.
---
837. sayfada Cunda hakkında bilgiler bulunmaktadır.
MOSCO-NISSA (Midilli Sancağı'nın Kazası), Ayvalık önünde yer alan adalar grubu, 9,000 (Ayvalık başlığı altında verdiği nüfus bilgisi 8,000 kişi idi. hkk) nüfuslu. Güzel bir doğal liman. Mosco. 9,000 nüfuslu Kaza, adanın merkezindedir. Bu adalarda yaşam sürülen tek yerdir. Kaymakan Youvanaki Efendi'dir.
Buhar değirmeni (yağ): Andréa (C. B. H.).
Tüccarlar: Andréa (G. B. H.). Apostol (Hadji). — Gorlioù (IL). Emmanuel (P.) ve Cle. — Mosco (Ânaslasi). Nicolaïdi (Dimitri). — Paramitha (G.).
Yıllığın 197-452. sayfalarında ad sırasına göre tüccarların bir listesi verilmiştir. Bunlar içinde İstanbul'da irtibat adresi olanlar da ayrıca belirtilmiştir. Bu listede iki Ayvalık'lı firmanın adları bulunmaktadır. Bunlardan ilki tüccar ve yağ-sabun üreticisi Nicolaides (P.) ve ortaklarıdır. Diğeri ise Nicolaides Kardeşler ve N. Rokkini'nin fabrikalarıdır. Yıllıkta fabrikalarının Ayvalık ve Mosconissa'da olduğu, yağ ve sabun üreticisi ile yağcılık, demircilik, süngercilik, vb. işlerle uğraşan tüccar oldukları, 1865 yılında Yağ İskelesi'nde kuruldukları ve şimdi Kadıköy'de bulundukları belirtilmiştir. (sf.386)
Yıllığın 455. sayfasından başlayarak aynı tüccarlar, iş kollarına göre sınıflandırılarak yeniden listelenmiştir. Bu listenin 524. sayfasında, fabrikaları Ayvalık ve Mosconissa'da bulunan Nicolaïdès (P.) ve ortakları ile bu kez de toptan zeytinyağı satıcısı olarak karşılaşılmaktadır.
Yıllığın Selanik'i anlattığı bölümde bölgedeki "buharlı vapur seferleri" hakkında bilgi verilmektedir. Buradaki bilgiye göre 1891 yılında "BELL'S ASIA MINOR" adlı buharlı vapurun programı şöyledir: "BELL'S ASIA MINOR, haftalık hatları. Düzenli olarak İzmir'e varır, her Cuma, uğradığı yerler: Midilli, Dikili, Edremit, Ayvalık, Mosconis, Limnos, Dedeağaç, Porto Lagos, Kavala, Tassos, Mont Athos.: Pazartesi dönüş, Rasy, Chariatis ve Co., acenta." (sf.780)
Annuaire Des Commerçants de Smyrne et de L'anatolie 1893
İnceleyeceğimiz ikinci yıllık, Jacob de Andria ve Joseph L. Nalpas tarafından hazırlanıp İzmir'de Imprimerie Commerciale G. Timoni (G. Timoni Basım Ticaret) tarafından basılmıştır. Şark yıllıklarının sistematiğine bağlı hazırlanan yıllık, toplam 367 sayfadır. Sadece sayısal kopyasına erişebildiğim için fiziki bilgilerini veremeyeceğim Fransızca ve Yunanca hazırlanan yıllık, Fransa Milli Kütüphanesi'nin felsefe, tarih ve beşeri bilimler bölümünde 8-O2A-304 numarada bulunmaktadır.
Yıllık Aydın Vilayeti ve onun merkez kazası olan İzmir özelinde hazırlanmışsa da bölgenin ticari hinterlandına dair değerli bilgiler sunmaktadır.
Yıllığın 21-23. sayfalarında "Vilayetin Coğrafi Konumu" işlenmektedir. 22. sayfada EDREMİT ve AYVALIK başlığı altında şu bilgiler verilmiştir: "EDREMİT VE AYVALIK, - Edremit ve Ayvalık kazaları idari olarak Bursa'ya bağlıdır, ama onlar ticari olarak İzmir şehriyle bağlantılıdır. Edremit Körfezi denizcilere sığınak sunmaz. Bir tek karşı tarafındaki Ayvalık'ta, doğa benzersiz bir [liman] yaratmıştır. Buna karşın, otuzbeşbin (tümü Yunan) nüfusu (olmasına rağmen Ayvalık, hiç bir zaman bir ticaret merkezi olamadı, bu liman geliştirilebilirse ancak bu amaca ulaşabilir."
Bu paragrafın hemen altında Ayvalık'a göre referans verilen DİKİLİ kazası için de şunlar yazılmıştır: "DİKİLİ.- Ayvalık'ın 6 saat güneyinde bulunan Dikili, güney rüzgarlarının yarattığı dalgalı [durumlarda] tercih edilen küçük bir kasabadır. Dikili İmparatorluk hükümetinin Bergama'dan açtığı bir yol sayesinde Soma ve Kırkağaç ile doğrudan iletişim içindedir." (sf.22)
Konsolosluklar.
İngiltere, Konsolos yardımcısı A. Iliopoulos.
Fransa, P. Sapountzogîous.
Yunanistan, M. E. Parisis.
İtalya, L. Zarboni.
Öne çıkan Tüccarlar
Periclis Corahaninîs ve Tsacoudhclis.
— Jean Baromas.
— Cotu Kardeşler.
— Elefthéris Zervélis.
— K. B. Xenakis. Reklamlara bakınız.
J. Mouro tarafından çalıştırılan 1 otel."(sf.411)
Yıllığın 20 ve 21. reklam sayfalarında Ayvalıklı tüccarların reklamları bulunmaktadır. Bunlardan ilki Yorgola Oteli'nin reklamıdır (resim 1). 21. reklam sayfasında ise Tüccar Georges D. Sevasto'nun (resim 2a), pamuklu iplik ve yün fabrikası ile bunların satış mağazası sahibi Efstratios Limbussi'nin (resim 2b) ve tüccar ve sigorta acentası sahibi K.D. Xenakis'in (resim 2c) reklamları bulunmaktadır.
(resim 1)
(resim 2)
Indicateur des Professions Commarciales et Industrielles de Smyrne
de L'anatolie, des Côtes, des Iles etc. 1895
İnceleyeceğimiz üçüncü yıllık, adı değişerek bölgeyi yeniden toplu olarak ele alarak hazırlanan 1895 yıllığıdır. Ticari Meslekler ve İzmir'in, Anadolu Sahillerinin, Adalarının vs. Endüstrisi Kılavuzu adıyla hazırlanan 1895 yıllığı tekrar Imprimerie Commerciale G. Timoni'de bastırılmıştır.
985 sayfa olan yıllık, Fransa Milli Kütüphanesi felsefe, tarih ve beşeri bilimler bölümünde 8-O2A-304 numaralı yerdedir. Eserin sayısal kopyasını edinebildiğim için baskı ile ilgili fiziki bilgileri veremeyeceğim.
Bir Osmanlı hastanesi, 11 Ortodoks kiliseleri ve şehir dışında birkaç şapel, deniz kenarında, şehrin güney ucunda bakımlı 1 Rum hastanesi [vardır]. Posta ve Telgraf Bürosu. Ayvalık Limanının genişletilmesi için [kurulmuş] bir Cemaat Derneği. Şehrin etrafında, pitoresk manastırları olduğu bilinen 5 küçük köy.
Kurumlar:
Bir Gymnasium, 3 erkek 3 de kız cemaat okulu. Söz konusu kurumların yıllık giderleri yaklaşık 1.600 Lt. olarak gerçekleşir.
Endüstri:
75'i eski sistem 200 yağ ve şarap fabrikası, 21 sabunhane, 50 tabakhane, 5 buharlı değirmen, 30 yel değirmeni, üzüm ve zeytin elde edilen yüz bin dönüm alandan: yılda 3,500,000 okka şarap, 2,000,000 okka zeytinyağı üretilmekte.
Ürünler:
hububat, yağ, zeytin, şarap, deri, sabun, fayans, hadde demir, krem (? mastique) vb. Ticaret, ithalat ve ihracat çok gelişkindir.
Konsolosluklar: İngiltere, Fransa, Yunanistan, İtalya, İsveç ve Norveç.
5 Sigortacı, 10 Avukat, limana giriş yapan vapurları yöneten 4 şirket, 23 Doktor, 7 Eczane, 4 Otel, 3 saatçi.
Üreticiler ve Tüccarlar
Adamandiadis Dem., — Baroulas Jean, — Caldis kardeşler, — Cotta kardeşler, — Catsacoulis A., — Courachanîs ve Tsacodhelis, — Ghonatas D, A, — Ghiorghalas D., — Klissatovas N., — Limbussi Efst., — Mareinos kardeşler, — Petridhis A., — Preve Laurent, — Zerrelis Elefteris, — Anghnostu Const., — Vaxevanelis Alex., — Stronguilis Mich.
Deri Tüccarı
Alexiou Grégoire.
Zeytin üreticileri ve yağ tüccarları
Gharbis Const., — Ghiorgalas Const., — Ghonatas D. ve oğlu, Stronguilis Mich., Vaxevanelis Alex.
Sabun üreticileri
Carali kardeşler. Ghonatas D. ve oğlu. Couleurs, Yernis, vb. Chrissochoi D.
Indicateur des Professions Commarciales et Industrielles de Smyrne
de L'anatolie, des Côtes, des Iles etc. 1896
Bu makalede inceleyeceğimiz son eser, yine Imprimerie Commerciale G. Timoni'de basılan ve 1896'da çıkan yıllıktır. Toplam 985 sayfa olan yıllık Fransa Milli Kütüphanesi felsefe, tarih ve beşeri bilimler bölümünde 8-O2A-304 numaralı yerdedir.
Yıllığın bu baskısı daha sistematik hazırlanmıştır. BÖLÜM II İZMİR İLE İLİŞKİLİ OLAN ŞEHİRLER, İÇ BÖLGELER, LİMANLAR ve ADALARIN ALFABETİK LİSTESİ adlı bölümünde Ayvalık, Edremit ve Balıkesir başlıkları altında beldeler tanıtılmıştır.
Kitabın 86-87. sayfalarında (ikinci bölüm yeniden numaralandırılmıştır. 6-8. sayfalar, hkk) yer verilen Ayvalık şöyle tanıtılmaktadır: "AYVALIK (Karasi Sancağının Kazası) "Caimacamlik" (kaymakamlık). Nüfusu 30,000 kişidir.
1 Cami ve bir okul, 11 ortodoks kilisesi ve şehir dışında birkaç şapel, 3 erkek ve 3 kız cemaat okulu, bir Gymnasyum, 1 askeri ve sivil hastane, doğal bir manzara içinde kurulmuş bilinen 5 manastır. Posta ve telgraf bürosu.
Konsolosluklar: İngiltere, Fransa, Yunanistan, İtalya, İsveç ve Norveç.
Endüstri: 75 yağ fabrikası (eski sistem), 200 şarap ve içki fabrikası, 24 sabunhane, 20 tabakhane, 5 buhar değirmeni, un öğütmek için 30 yel değirmeni.
Ürünler: tahıl deri, bıçak (? coutellerie): 3,500,000 okka zeytinyağı, krem (? mastique), sabun: 2,000,000 okka şarap, haddehane vb. çok önemli bir doğal maden [olan] tuz.
Sigorta Şirketleri: Hambourg-Munich, Nord-deutsche, Phénix, Transatlantique.
Avukatlar: Ihartzaki M., Economidés G., Mutluzeli G, Petridès G, Zervos I.
Komisyoncu: Sevastos D. G. Banker ve tüm belde ürünlerinin ihracatı.
Vapur Taşımacılığı Şirketleri: Courdji et Co., Hamidié, Joly Victora et Co., Mahsoussé, Pantaléon.
Badana ve Cila: Chrissochoi D.
Emtia: Ambazadelis S. G., Cotta Kardeşler, Zerveli E. K.
Demir (tüccarları): Oeconomou, Papastavros Efst.
Saatçiler: Aïvazi A., Aïvazi M., Dambali P.
Oteller: Aivali, Hermès. Néos-Cosmos, Smyrni,
Makineler (buharlı atölyeler): Georgala A., Papastavros Efs.
İmalatçılar:
Adhamandiadés D, Baroutis J. ve ortakları, Caracatzanis Al. ve Klitzatoras N., Kourachanis ve Tsacoudhelis, Limboussi N. ve P. Pitias, Marîno Kardeşler, Vaxevanelis A., Zervelis Elef.
Doktorlar: Apostolakis G., Aihanassiadis C., Christides E., Goutta E.J., Kerestedji J., Sideroglou J., Stronguili G.
Tüccarlar (yağ, sabun, demir vs.):
Adhamandiadès A., Adhamandiadès D., Albani Kardeşler, Ambazadellis S. G., Anaguostou H, Baroutis J. ve ortakları, Baxevanelli Kardeşler, Boudalas A., Caldi Kardeşler, Carali J., Catzacoulis A., Christodoulos G., Cotta Kardeşler, Courahanis P. ve Tzakoudelis, Dadioti Kardeşler, Dimitriakelis ve ortakları, Dimitriakelis N., Garbis C, Georgala C. ve A. Gjorgala A. Kardeşler, Georgala D. ve G. Ghonatas D. et Fils. Goutta A. Kassâpis J. Kerestedji B. Limbussi Efs. et Co. Malelis Frères, Mariano et Co, Mélos et Co. Mililynéos E. Nakeli Ch. Pandazelos Efs, Papamarcos G. Papoucas D. n*nvix*ç i. Prév,e* Laurent, Rasco G, Sighanos G., Stronguili M., Theologo Kardeşler, Valsamakis A., Xenakis G., Yalandclis S., Yiarlos A.
Doktorlar: Apostolakis G., Aihanassiadis C., Christides E., Goutta E.J., Kerestedji J., Sideroglou J., Stronguili G.
Tüccarlar (yağ, sabun, demir vs.):
Adhamandiadès A., Adhamandiadès D., Albani Kardeşler, Ambazadellis S. G., Anaguostou H, Baroutis J. ve ortakları, Baxevanelli Kardeşler, Boudalas A., Caldi Kardeşler, Carali J., Catzacoulis A., Christodoulos G., Cotta Kardeşler, Courahanis P. ve Tzakoudelis, Dadioti Kardeşler, Dimitriakelis ve ortakları, Dimitriakelis N., Garbis C, Georgala C. ve A. Gjorgala A. Kardeşler, Georgala D. ve G. Ghonatas D. et Fils. Goutta A. Kassâpis J. Kerestedji B. Limbussi Efs. et Co. Malelis Frères, Mariano et Co, Mélos et Co. Mililynéos E. Nakeli Ch. Pandazelos Efs, Papamarcos G. Papoucas D. n*nvix*ç i. Prév,e* Laurent, Rasco G, Sighanos G., Stronguili M., Theologo Kardeşler, Valsamakis A., Xenakis G., Yalandclis S., Yiarlos A.
Eczaneler:
Depasta, Hiotopoulos, Pappadopoiilos G. Parasko G. Triandalilidcs G.
Tabakhaneler:
Apostolu C. Axiotis P. Babalis Nie. Dadhamas P. Ghalipos Stelios, Miconatos Efs, Papoucas D. Paraskevas C. Paraskevas J. Paraskevas Nie. Paras G. Pissas J. Polichroni M. Rinas A. Totaras C.
---
1. Tamamen İzmir özelinde hazırlanan Annuaire des Commerçants de Smyrne et de L'anatolie-1894, önceki yıllıklarda olduğu gibi tüm iktisadi hinterlandı ele almamış buna karşın İstanbul tüccarlarına yer vermiştir. Dolayısı ile Ayvalık için özel bir bölüm de bulunmamaktadır. Bu nedenle 1984 yıllığını bu makale içine eklemedim. Reklam sayfaları ile birlikte 601 sayfa olarak Fransızca ve Yunanca hazırlanan bu yıllık Journal de Smyrne (İzmir Dergisi)'de basılmıştır. Kitap Fransız Milli Kütüphanesi felsefe, tarih ve beşeri bilimler bölümünde 8-O2A-304 de bulunmaktadır.
2. Annuaire des Commerçants de Smyrne et de L'anatolie yıllıklarında yer alan sanatçılar üzerine analitik bir çalışmayı Doç. Dr. Semra Daşçı yapmıştır.
1. Tamamen İzmir özelinde hazırlanan Annuaire des Commerçants de Smyrne et de L'anatolie-1894, önceki yıllıklarda olduğu gibi tüm iktisadi hinterlandı ele almamış buna karşın İstanbul tüccarlarına yer vermiştir. Dolayısı ile Ayvalık için özel bir bölüm de bulunmamaktadır. Bu nedenle 1984 yıllığını bu makale içine eklemedim. Reklam sayfaları ile birlikte 601 sayfa olarak Fransızca ve Yunanca hazırlanan bu yıllık Journal de Smyrne (İzmir Dergisi)'de basılmıştır. Kitap Fransız Milli Kütüphanesi felsefe, tarih ve beşeri bilimler bölümünde 8-O2A-304 de bulunmaktadır.
2. Annuaire des Commerçants de Smyrne et de L'anatolie yıllıklarında yer alan sanatçılar üzerine analitik bir çalışmayı Doç. Dr. Semra Daşçı yapmıştır.
"1893–1896 İzmir Ticaret Yıllıklarında Adı Geçen Sanatçılar ve Sanatla İlgili Meslekler Üzerine Bir Değerlendirme", İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, İstanbul, sayı 3(1), s. 17-52, 2012.
3. http://www.obarsiv.com/koleksiyon1.html (erişim tarihi: 30.11.2016)
