29 Ekim 2019 Salı

AYVALIK'ta 90 YIL ÖNCE CUMHURİYET BAYRAMI NASIL KUTLANDI?

Ayvalık Cumhuriyetçi Türk Gazetesi'nin
sayın Selden EMRE koleksiyonunda bulunan
31 Teşrinievvel 1929 perşembe günlü 358 sayılı nüshası.
(fotoğraf: H. Kaan KÖKSAL)
Ayvalık'ta, doksan yıl önce, 1929 yılında düzenlenen Cumhuriyet Bayramı kutlamaları, Ayvalık Gazetesi'nin 31 Teşrinievvel 1929 günü satışa çıkan 358.sayısı satırlarından şöyle aktarılmış: (gazetedeki yazım hataları aynen tekrar edilmiştir.)

29 TEŞRİNEVVELİN TESİDİ (Kutlaması)
...
Bugün[ün] tesidi için hazırlıklar yapılmış kaymakamlık makamından ihzar edilen (hazırlanan) boruğraın [programın] ve davetnameler resmî ve hususî bütün teşekküllere dağıtılmıştı. Saat 10 buçukta atılan top üzerine merasime başlanmış, kaymakam İbrahim bey cümhuriyet bayramı şerefine kendisini selâmlayan ve yüzbaşı Şevket bey kumandasındaki bölüğü selâmlamakla mukabele ettikten ve bütün erkek ve kız mektepleri geçit yaptıktan sonra ihzar edilen kürsiye çıkan kaymakam İbrahim Mesut bey hükümet nâmına beri bir nutuk irat etmişlerdir. Kaymakam bey nutuklarında; milletin kara günlerini teşkil eden mütareke devrinden bil itibar kıymetli cümhuriyetimizin ilânına kadar olan devri çok canlı ve hakiki bir his ile ifade ettiler. Ve nutuklarını “bizi asırlar devam eden zulmetlerden, şerefli ve seadetli nurlara götüren ulu gazimizi cümlemiz namına ve samim kalbimizden gelen bir hissi minnet ve şükranla selamlarım” dediler ve alkışlarla karşılanan nutuklarına nihayet verdiler. 

Halk fırkası namına da orta mektep müdiri Sadık Halit bey veciz ve samimi bir hitabede bulunduktan sonra muallim Ali Kemâl bey de mektepler namına ihzar ettiği güzel nutkunu okudu. Her iki nutuk da alkışlandı.

Kız mektebi talebesinden gümrük müdiri Rağıp beyin kerimesi [boş bırakılmış] hanım da cümhuriyet manzumesini tatlı bir edâ ile irat etti. Müfrezeyi askeriye Kaymakam ve alây kumandanı önünden resmi geçit yapmış ve bilumum mekteplerde aynı suretle geçmişlerdir. Yine atılan bir topla merasime nihayet verilmiştir. Badehu (Bundan sonra, ardından) makamı kaymakamide resmi kabul yapılmış pruğramdaki [programdaki] sıra ile memurin mülkiye ve askeriye ve bilumum resmî ve hususî teşekküller bu merasime iştirak etmişlerdir. Badehu kaymakam memurin ile alây kumandanlığına belediye ve halk fırkasına iadei ziyaret edilmiştir.

Hep, her taraf zümridin yeşillerle ve şanlı bayrağımızla süslenmiştir. Asarı beşâşet ve şetaret taşıyan halkta samimi tazahüratta bulunmuştur.

Bu gecenin şerefine türk ocağında ocaklılara mahsus olmak üzere bir müsamere verildiği gibi idmancılar tarafındanda azim sinemasında “kızıl sultan” piyesini de ihtiva edeb parlak bir temsil ve müsamere verilmiştir. Gece müessesatı resmiye [müessesât-ı resmiye] ve hususiye (resmi ve özel kurumlar) elektrikle tenvir edilmiş (aydınlatılmış) ve halk bu mes'ut günün gecesini ta besabah (sabaha kadar) belediye meydanında besit edilmiştir (tüm meydanı kaplayarak geçirmiştir). Gazetemiz; bu mes'ut ve ebed zinde kalacak olan Cumhuriyet bayramını vatandaşlarıyla birlikte tebrik ve besit ulu Halâskâr Gazimizede lâyezal (yok olmayacak) minnet ve şükranlarını arz eyler. (devamı arka sahifede)

(birinci sahifeden mabat)
Akşam, alây kumandanı ve bilumum memurin ile müessesat mümessillerine halk fırkası tarafından bir ziyafet verilmiştir. Ziyafet pek samimi geçmiştir. Askerlerimizin tertip ettikleri fener alayına halkımızda coşkun hislerle iştirak etmiştir. Fener alayı halk fırkası önünden geçerken konfetler ve serpantinler atılmıştır. Fener alayı deniz sahilini takiben kasabanın mahrecinde (çıkış yerinde, sonunda) bulunan askeri hastahanesine kadar gitmiş ve orada askerlerimiz milli havalar oynamak suretiyle tezahuratta bulunmuş ve sürur ve şadümanlarını (sevinç ve bahtiyarlıklarını) bu suretle temadî (devam) ettirmişlerdir.

23 Ekim 2019 Çarşamba

AYVALIKLI YAZARLAR DERMESİ: bir yurttaş-kamu işbirliği örneği...



Bu kasabayı diğerlerinden ayrı kılan temel özellik, kanımca; ister, ancak 95 yılı bulan bir geçmişi olmasına karşın en eskisinin veya ister sonradan buralı olmuş benim gibisinin fark etmez, buraya dair bir şeyler yapma arzusu. 

"Bir projem var!" diye çaldığınız çok az kapı yüzünüze kapanmakta. Genellikle, söyledikleriniz dinleyen tarafından hemen değerlendirilmekte, çok nitelikli katılımlarla hemen eylemeye başlamak için örgütlenmekte ve gerçekleşmekte. Üstelik çaldığınız kapının bir devlet dairesi, konuştuğunuz kişinin ise bir devlet memuru kamu yöneticisi olmasına rağmen. Ve o bina ile yöneticinin de yöneticisi olan, kaymakam veya belediye başkanı olsun fark etmez müthiş bir dayanışma hemen kurulmakta.

Geçen yılın ekim ayı sonlarına doğru tanışmıştım Ayvalık İlçe Halk Kütüphanesi Müdürü Aygül Hanım ile. Bir başka projem için onu ziyaret etmiş, konuşmuş ve sohbetin ilerleyen süresinde "AYVALIKLI YAZARLAR DERMESİ"nin oluşturulması konusuna gelmiştik. Binadan ayrılırken de bu konuda bir "eylem programı" hazırlamam konusunda görevlendirilmiştim. Bir kaç gün sonra, kütüphane okurları içinden davet edilen ve sayıları belki 4 ya da 5 kişi toplanarak, yazdığım derme oluşturma programı taslağı üzerinde tartışmaya başlamıştık bile. Ocak 2019 ayı sonlarına doğru, AHMET YORULMAZ GÜNLERİ programımızı Ayvalık Kaymakamına ve Ayvalık Belediye Başkanına sunmuştuk.

Mart 2019 başına geldiğimizde, yıllarca içinde yönetici olarak bulunmaktan onur duyduğum meslek odam da dahil olmak üzere, çok sayıda kurum ve kuruluşun maddi desteğini alarak 3 günlük bir sempozyumu yaşama geçirmeye hazırdık. 

AHMET YORULMAZ GÜNLERİ büyük bir başarı ile 9-11 Nisan 2019 tarihleri arasında Kütüphane'de gerçekleştirildi. 

Ayvalık'ın tanınması için 1969 yılından başlayarak, aramızdan ayrıldığı 31 Mart 2014 tarihine kadar, durmaksızın Ayvalık için yazan bu çok değerli Ayvalıklı, ona yaraşır düzeyde ele alındı. 

Yorulmaz; gazeteci, mübadele yazarı ve Ayvalıklı yanları ile ele alan üç panel, eserlerini toplu olarak tanıtan bir bibliyografik sergi, iki seminer, bir gezi ve ilk kez derli toplu ve en az eksikli biyografi ve bibliyografyasını içeren bir yayın ile ele alındı.

Etkin bir katılımcı kitlesinin izlediği sempozyumda ayrıca heykel sanatçısı sayın Eyüp ÖZ'ün tasarımı olan bir anı plaketi Yorulmaz'ın uzun süre yaşadığı evine asıldı.Bir diğer plaket ise, Ayvalık kültür yaşamının en diri noktalarından biri olan Geylan Kitabevi'ne asıldı.

FEYZA HEPÇİLİNGİRLER GÜNLERİ PROGRAMI
İlk sempozyum 4-5 kişi ile başlayan, ancak bir iki ay içinde ondan fazla gönüllünün katılımı ile sürdürülen bir hazırlık dönemi sonucunda gerçekleşmişti. Şimdi sırada bir başka Ayvalıklı değerde, Türk dilinin çalışkan emekçisi, eğitimci ve yazar Feyza HEPÇİLİNGİRLER'de idi.

Bu kez iş biraz zordu. Zira, 1960'den bu yana durmaksızın yazan ve halen başarıyla sürdüren bir yazar üzerine çalışılacaktı ve üstelik Türk dilinin doğru kullanılmasına adanmış bir yaşam bizi sürekli izleyecekti. Bu zor işi layıkıyla başarabilmek için ilk verdiğimiz karar, sayın HEPÇİLİNGİRLER'in yakın arkadaşı, yazar ve çevirmen sayın Sevsen ASLANTEPE'yi komiteye davet etmek oldu.

Sayın ASLANTEPE büyük bir nezaket ile bu görevi kabul etti ve tüm hazırlık çalışmalarında çok büyük bir mütevazılıkla üzerine düşen tüm görevleri başarıyla yerine getirdi. Çalışmanın sekreterliğini ise sevgili Taylan KÖKEN üstlendi. Ardından, komitede en büyük eksikliğimiz olan profesyonel yaşamında edebiyat ile uğraşan kişi sorununu, sevgili Adnan SARACOĞLU'nun komiteye katılması ile giderdik. Böylece sayın Aygül ÖNCEL ŞAHİN başkanlığında toplanan komitemiz, Sevsen ASLANTEPE, Ayşen BORAN, Naci BORAN, Nilgün KAYA, Taylan KÖKEN, Hayri Kaan KÖKSAL, Adnan SARACOĞLU, Ahmet ŞAHİN ve Hanife YILMAZ'dan oluşmuş oldu. Ayrıca uzun süredir Ayvalık'ta yaşayan iki gazeteci arkadaşımız sevgili Figen YANIK ile sevgili Serhan YEDİG'in ve sevgili Gizem ile Serkan Aziz CEYHAN'ın değerli desteği ile program son halini aldı. 

Eylül ayı başında hazırlık çalışmaları tamamlanan program, Ayvalık Kaymakamı sayın Gökhan GÖRGÜLÜARSLAN'a ve belediye başkanı sayın Mesut ERGİN'e sunuldu. Bu görüşmelerde ifade ettikleri cesaretlendirici sözcükler, bizleri daha da fazla motive etti. 

Bu etkinliğimizde, ilkine göre farklı olan bir konuya daha karar vermiştik. Bu karar, programı kütüphane dışındaki mekanlara taşımak idi. Zira Ayvalık'ta belediyeye ait iki kütüphane mekanı daha vardı: Feyza Hepçilingirler Kütüphanesi ve Cihan Şişman Gençlik Merkezi. Bu iki mekan da programa katılmayı hemen kabul ettiler. Bu kararımızın programa gerektiği biçimde yansıması sonucunda, çocuk okurlar ile çok yoğun bir iletişim sağlandı. Özel Ayşecik Anaokulu Tiyatrosu çok yoğun bir çocuk izleyici ile buluştu. Ayrıca, Feyza Hanım'ın yazdığı çocuk kitaplarının imza günü için yüzden fazla Ayvalıklı küçük okur Cihan Şişman Kültür Merkezi'ni doldurdu.

17 Ekim günü sabah. Kütüphanede toplanan ilk sunum:
Feyza
 Hepçilingirler ve Türk Dili Duyarlılığı Paneli (fotoğraf: H.Kaan KÖKSAL)
18 Ekim günü öğleden sonra. Ayvalık Belediyesi Feyza Hepçilingirler Kütüphanesi:
Ayvalıklı Feyza Hepçilingirler Söyleşisi (fotoğraf: H.Kaan KÖKSAL)
19 Ekim günü sabah. Ayvalık Belediyesi Cihan Şişman Kültür Merkezinde 
düzenlenen imza günü öncesi. (fotoğraf: H.Kaan KÖKSAL)
Aynı gün öğleden sonra. Ayvalık İlçe Halk Kütüphanesinde sergilenen tiyatro oyunu öncesi 
(fotoğraf: Aysel NAMLI)
FEYZA HEPÇİLİNGİRLER GÜNLERİ DESTEKÇİLERİ
Şüphesiz her şey yolunda gitmedi. Sempozyuma bir hafta kala, giderlerin bir bölümünün karşılanmasında destek olacağını söyleyen iki kurum, kararını değiştirdi. Bu şüphesiz moral bozucu bir durumdu. İşte bu aşamada, Ayvalık'ta yeni kurulan saygın bir vakıf olan BİLGİNER-MELİN Ayvalık Sanat Kültür Eğitim Vakfı devreye girdi. Bugün rahatça söyleyebilirim ki, etkinliğin gerçekleşmesindeki en önemli katkı ASKEV'in ve onun değerli başkanı sayın Ergun MELİN ile yönetim kurulu üyesi sayın Lamia MÜSLİM'in üstün çabalarıyladır.

ASKEV, Berk Otel ve Özgün Zeytincilik panelistlere taktim edilen Ayvalık değerlerini: zeytinyağı, zeytin ve sabunları sağladı. Ayrıca sempozyum çantalarının yaptırılmasını da bu kuruluşlar üstlendi. 

Ayvalık Belediyesi ve Berk Otel, katılımcıların ulaşım ve konaklamalarını sağladı. TMMOB Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi ve Ayvalık Temsilciliği, Feyza Hanım tarafından da övgüyle karşılanan Bibliyografik Serginin ve panelist ile destekçilere takdim edilen "sarmısak taşı" şiltleri sağladı. 

Sayın Aysel NAMLI, sayın Meral BONFİL ve sayın Rengin SUAR, çocuk okurlar imza günde dağıtılmak üzere yüzden fazla kitap satın alarak bağışta bulundular. Bu kitaplar imza gününe katılan tüm çocuk okurlara ücretsiz dağıtıldı.

Sevsen Hanım sadece komite çalışmalarına katkı vermekle yetinmedi, kitapçığın ve programın basımının giderlerini de üstlendi.

Sempozyum kurumsal kimliği olan portre karikatürü, hiç bir karşılık beklemeksizin sayın Serap DELİORMAN tasarladı.

Heykel sanatçısı Eyüp ÖZ tarafından tasarlanan ve Feyza Hanım'ın evine asılan bronz döküm rölyefin tüm giderleri yine ASKEV tarafından karşılandı.

Panelistlere verilen birinci akşam yemeği Ayvalık Kaymakamı sayın GÖRGÜLÜASLAN'ın, ikinci akşam yemeği ise Ayvalık Belediyesi'nin ev sahipliği ile gerçekleşti. Ayrıca iki gün boyunca tüm katılımcılara ikram edilen öğlen yemeklerini Ayvalık Belediyesi sağladı.

Bez sempozyum çantası.

Panelistlere dağıtılmak üzere Özgün Zeytincilik tarafından hazırlanan
özel tasarım Feyza Hepçilingirler zeytinyağı ve sabunu.

Sayın Sevsen ASLANTEPE tarafından basımı sağlanan
sempozyum kitapçığı ve programı.
Sayın Aysel NAMLI, sayın Meral BONFİL ve sayın Rengin SUAR tarafından
imza gününde çocuk okurlara dağıtılması için bağışlanan kitaplar ile okurları.
(fotoğraf: Aysel NAMLI)
TMMOB Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi ve Ayvalık Temsilciliğinin 
katkıları ile hazırlanan Bibliyografik Serginin karşılama panosu.
(fotoğraf: H. Kaan KÖKSAL)
Heykel sanatçısı sayın Eyüp ÖZ tarafından tasarlanan ve giderleri
ASKEV tarafından karşılanan bronz döküm anı plaketi.
(Fotoğraf H. Kaan KÖKSAL)
Ayvalık Kaymakamı sayın Gökhan GÖRGÜLÜARSLAN'ın
ev sahipliği yaptığı 17 Ekim akşam yemeği öncesi.
(Fotoğraf: Aysel NAMLI)
16 Ekim akşamı... Kütüphanedeki tüm işlerin tamamlanıp
sıranın hatıra fotoğrafı çektirmeye geldiği an.
seygili Aygül ÖNCEL ŞAHİN ve sevgili Taylan KÖKEN.
(Fotoğraf: H. Kaan KÖKSAL)

SEMPOZYUM PROGRAMI NASIL GERÇEKLEŞTİ?






17 EKİM 2019, perşembe
Kütüphane Müdürümüz sayın Aygül ÖNCEL ŞAHİN açılış konuşmasını yaparken.
(Fotoğraf: Vildan KÖKEN)
"Feyza Hepçilingirler ve Türk Dili Duyarlılığı” Paneli
Etkinliğin ilk panel oturumu, iki eski Türk Dil Derneği üyesi ve Türkçe dili sevdalısı, sayın Dr. ATEŞ ve sayın ÇOTUKSÖKEN'in katılımı ile gazeteci Serhan YEDİG'in moderatörlüğünde, Ayvalık İlçe Halk Kütüphanesi Kültürel Etkinlik Salonu'nda toplandı. 

Sayın Yusuf ÇOTUKSÖKEN, sayın Serhan YEDİG ve sayın Dr. Kemal ATEŞ.
(Fotoğraf: H. Kaan KÖKSAL)
Feyza Hepçilingirler ve Türk Dili Duyarlılığı Paneli dinleyicileri.
Afşin KUM, Sevsen ASLANTEPE, Feyza HEPÇİLİNGİLER ve Ayvalık Kaymakamı
Gökhan GÖRGÜLÜARSLAN.
(Fotoğraf: Vildan KÖKEN)
Gazeteci, yazar Serhan YEDİG,
1962 yılında İstanbul’da doğmuştur. İstanbul Üniversitesi BYYO Gazetecilik bölümü mezunudur. 1982 yılında başlamış olduğu gazetecilikte Hürriyet Gazetesi ve Aktüel Dergisi’nde muhabir ve editör olarak görev almıştır. 2014 yılında emekli olduktan sonra Ayvalık’a yerleşmiştir. Hürriyet ve Cumhuriyet Gazeteleri ve Andante Dergisi’nde yazı ve röportajları yayımlanmaktadır. TGC ve TGS üyesi olup sürekli basın kartı sahibidir. Farklı konularda yayımlanmış altı kitabı bulunmaktadır.  
Emekli öğretim üyesi Dr. Kemal ATEŞ
1947 Kırşehir/Kaman’da doğdu. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. Ankara Üniversitesinin çeşitli fakültelerinde öğretim görevlisi olarak çalıştı; Türk Dili, Çocuk Edebiyatı dersleri verdi. Aynı üniversitede doktorasını yaptı.  Varlık, Türk Dili, Virgül, Hürriyet Gösteri gibi dergilerde, çeşitli gazetelerde, Oda TV’de yazılar yazdı. Çürük Kapı, Toprak Kovgunları, Veresiye Defteri, Bir Başka Şehir, Neşter ve Madalya, Küskün Fotoğraflar, Bir Şarkıyı Dinlerken gibi roman ve öyküleriyle Edebiyatçılar Derneği, TESK, Lions, PEN Yazarlar Derneği - Orhan Kemal Ödüllerini kazandı. Kısa bir süre Talim ve Terbiye Kurulu’nda üye olarak görev yapan Dr. Kemal Ateş, yirmi yıl yürüttüğü Ankara Üniversitesi Türk Dili Bölümü Başkanlığından 2012 yılında emekli oldu.
Araştırmacı, yazar Yusuf ÇOTUKSÖKEN
1947 yılında Eskişehir’de doğan Yusuf Çotuksöken, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi. Liselerde ve üniversitelerde öğretim elemanı olarak çalıştı. Atatürk'ün Türk Dil Kurumu’nun üyesiydi, şu anda Dil Derneği'nin üyesidir. Türk dili (Türkiye Türkçesi), Türk edebiyatı, çocuk ve gençlik edebiyatı, sözlük türlerinde, derleme, inceleme, bilimsel bildiri, makale vd türlerde çalışmaları (yazı ve kitap) yayımlandı. Kültür-sanat vd konularda denemeler, şiirler, öyküler… yazıyor.
“Feyza Hepçilingirler Evi Anı Plaketi Töreni”
İlki 10 Nisan 2019 tarihinde Ahmet YORULMAZ evinde gerçekleşen ve geleneksel bir duruma dönüşmesi hedeflenen "yazar evi anı plaketlerinin" ikincisi, yine heykel sanatçısı Eyüp ÖZ tarafından tasarlanan bronz döküm rölyefin Feyza Hanım'ın evinde gerçekleştirildi.

Yoğun bir katılım ile tamamlanan törendeki en "heyecan verici an", yazarın, 40 yıl önce İzmir'de öğretmenleri olduğu bir grup eski öğrencisinin, haberi basından öğrenerek Ayvalık'a gelmeleri ve törene katılmalarıydı.

Feyza Hanım 40 yıl önceki öğrencileri ile birlikte.
Yazar, kızkardeşi Gülay GÖKGÜN ve oğlu Afşin KUM ile birlikte.
(Fotoğraflar: H. Kaan KÖKSAL)
18 EKİM 2019, cuma
Feyza Hepçilingirler ve Çocuk Edebiyatı” Paneli
Komite üyesi ve çocuk kitapları eleştirmeni sayın Adnan SARACOĞLU'nun moderatörlüğünde toplanan ikinci gün paneli yine Ayvalık İlçe Halk Kütüphanesi Kültürel Etkinlik Salonu'nda gerçekleşti. Panele yazar sayın Elif Narin HAMİDİ, psikolog yazar sayın Arslan SAYMAN ve gazeteci yazar sayın Mehmet ÖZÇATALOĞLU katıldılar.

Sayın ÖZÇATALOĞLU, sayın SARACOĞLU, sayın HAMİDİ ve sayın SAYMAN
Feyza Hepçilingirler ve Çocuk Edebiyatı Panelinde.
(Fotoğraf: Vildan KÖKEN)

Feyza Hepçilingirler ve Çocuk Edebiyatı Paneli dinleyicileri.
(Fotoğraf: Vildan KÖKEN)
Yazar Adnan SARACOĞLU
1979 yılında Bayburt'ta doğdu. On yaşında Ankara'ya, on sekiz yaşında da İstanbul'a kondu. Yeditepe Tarih'i değil de İstanbul Eski Yunan Dili'ni bitirmeyi tercih etti. Dinler Tarihi Ana Bilim Dalındaki yüksek lisans tezini mi yoksa ilk çocuk kitabını mı önce bitireceğini kendisiyle tartışıyor. Arka Kapak, İyi Kitap dergilerinde, Agos'un kitap eki Kirk'te, gazeteduvar, bilmekvaktidir ve kitapeki sitelerinde çocukça yazılar yazıyor. Milyarlarca güzel çocuk arasından İsmail'in bahtına çıkmasından mutluluk duyuyor. Sanskritçe ve Japonca öğrenmeden bu dünyadan ayrılmak istemiyor.
Yazar Elif Narin HAMİDİ
1979 doğumlu Elif Narin Hamidi, Trakya Üniversitesi EMYO Serigrafi Bölümü ve Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Basın-Yayın Bölümünden mezun oldu. Öğrencilik yıllarından bu yana çeşitli mecralarda muhabir, editör, genel yayın yönetmeni olarak görev yaptı ve “yazma” eylemini hep sürdürdü. 2015-2018 yılları arasında Maltepe Üniversitesi İnsan Hakları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde Uzman olarak görev yaptı ve Prof. Dr. İoanna Kuçuradi ile birlikte çalıştı. Aynı zamanda İnsan Hakları Anabilim Dalı-İnsan Hakları Yüksek Lisans Programı’nda, Kuçuradi’nin danışmanlığında “Gazetecinin İşi, Hak Gazeteciliği ve İnsan Hakları” başlıklı tezini tamamladı. Kitap değerlendirme yazıları, yazarlarla yaptığı söyleşiler ve hazırladığı dosya konuları Remzi Kitap Gazetesi, Roman Kahramanları, İyi Kitap, Cumhuriyet Kitap Eki, SoL Kitap Eki, Aydınlık Kitap Eki, Varlık, Tempo Kitap, Arka Kapak, Trip Dergi, Sabitfikir gibi farklı mecralarda yayınlandı/yayınlanıyor. 
Psikolog yazar Arslan SAYMAN
1965 yılında İzmir’de doğan Arslan Sayman, Ege Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden mezun oldu. Ilgın Su adında kocaman bir kızı vardır. Halen psikolog olarak görev yapıyor ve özellikle ebeveyn – çocuk etkileşimi üzerine çalışmalar yürütüyor. Büyümediğini düşünüyor. Zaten içindeki çocuk da uslu durmuyor, ‘anlatacağın masallar bitmiş olamaz’ diyerek sürekli onu uyarıyor… O da çocuklar için yazıp duruyor. 2013 yılında ‘Piraye’nin Bir Günü’ isimli kitabı ÇGYD tarafından ‘yılın çocuk kitabı’ seçildi. 2016 Yılında ‘Evliya Çelebi Gibi…’ kitabıyla Dil Derneği ödülünü almaya hak kazandı ve aynı kitap IBBY listesine seçildi.
Gazeteci yazar Mehmet ÖZÇATALOĞLU
1980 yılında İzmir’de doğdu. İlk ve orta öğrenimini İzmir’de, lisans eğitimini Ankara’da, Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi’nde tamamladı. Yazın süreci 2006 yılının 25 Kasım’ında yerel bir gazetede başladı. Cumhuriyet Kitap, Sol Kitap, Abece, İmece, Tay, Karşın… yazılarının yayımlandığı bazı yayınlardır. Halen; edebiyathaber.net, Birgün Gazetesi ve Birgün Kitap’ta düzenli olarak yazıyor. Şehir Dergisi’nde günlükleri, Tmolos’ta mektupları yer almaktadır. Mehmet Özçataloğlu, İzmir’de yaşıyor. Evli ve iki çocuk babasıdır.
"Ayvalıklı Feyza Hepçilingirler" Söyleşisi
Ayvalık Belediyesi Feyza Hepçilingirler Kütüphanesi'nde gerçekleşen söyleşi, komite üyesi sayın Sevsen ASLANTEPE'nin moderatörlüğünde toplandı. Konuşmacı olarak Feyza Hanım'ın kızkardeşi Gülay GÖKGÜN ile oğlu Afşin KUM'un katıldığı söyleşi ilginç bir sözlü tarih çalışmasıydı. 

Etkinliğin gerçekleştirildiği Feyza Hepçilingirler Kütüphanesi binası.
(Fotoğraf: H. Kaan KÖKAL)

Sayın ASLANTEPE, sayın GÖKGÜN ve sayın KUM, Ayvalıklı Feyza Hepçilingirler
söyleşinde. (Fotoğraflar: Vildan KÖKEN)

Ayvalıklı Feyza Hepçilingirler söyleşisi izleyenleri. (Fotoğraflar: Vildan KÖKEN)
Yazar, çevirmen Sevsen ASLANTEPE
Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nden mezun olduktan sonra özel sektörde çalışmaya başlamıştır. Özel kurumlarda İngilizce Öğretmenliği ve Dış İşleri Bakanlığı’na bağlı kurumların İngilizce yayımlanan eserlerinde editör olarak görev yaptı. 2004 yılında emekli olduktan sonra kitap çevirileri yaptı, dergilerde yazıları ve öyküleri yayınlandı. Bir öykü ve bir şiir kitabı yayımlanmıştır. 
Gülay GÖKGÜN
Feyza Hepçilingirler’in kız kardeşi Gülay Gökgün, 1960 yılında Ayvalık'ta doğdu. İlkokul, ortaokul ve liseyi Ayvalık'ta okudu. Bir süre esnaflık yaptı. Çeşitli dernek ve gruplarda gönüllü çalıştı. Ayvalık ÇYDD yönetiminde iki dönem çalıştı. Ayvalık Kent Konseyi yürütme kurulunda iki dönem görev aldı. Kent Konseyi çalışma grubundaki arkadaşlarla Ayvalık Afet Arama Kurtarma Gönüllüleri’ni (AYKUT)  kurdu. Dikiş, kırk yama, ahşap boyama, takı tasarım kurslarına devam ediyor. Evli olup, iki çocuğu, bir torunu vardır.
Afşin KUM
Feyza ve Hüsnü Hepçilingirler’in ilk çocukları olarak 1972 yılında İzmir’de doğmuştur. Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği, Bilgi Üniversitesi Sinema-Televizyon bölümlerinden mezun oldu. 1997 yılından beri çeşitli kurumlarda yazılımcı ve proje yöneticisi olarak çalışmaktadır. Müzik ve senaryo çalışmalarının yanı sıra, Ot Dergisinde deneme ve öyküleri, 2016 yılında ise ilk romanı Sıcak Kafa yayımlamıştır.    
Söyleşi ardından Feyza HEPÇİLİNGİRLER kitaplarını imzaladı.

Sevgili Taylan ve ben, sayın Hepçilingirler'den imza alırken.
(Fotoğraf: Vildan KÖKEN)

19 EKİM 2019, cumartesi

"Feyza Hepçilingirler Çocuk Okurları Buluşması ve İmza Etkinliği"
Ayvalık Belediyesi Cihan Şişman Gençlik ve Kültür Merkezi'nde yapılan etkinlik çok yoğun bir ilgi ile gerçekleşti.




(Fotoğraflar: Vildan KÖKEN)
Bu etkinliğin sonunda, Ayvalıklı ilkokul öğrencileri tarafından yazılan çok sayıda mektup,  Feyza Hanım'a teslim edildi.



(Fotoğraflar: Vildan KÖKEN)
“AYVALIKLI Bir Yazar Feyza Hepçilingirler” Masal Atölyesi 
Kütüphane gönüllüsü olarak bir süredir çocuklar ile "masal atölyesi" çalışmaları sürdüren sayın F. Berrin TEZEL'in, Ayvalık İlçe Halk Kütüphanesi Okul Öncesi Çocuk Salonunda gerçekleştirdiği etkinlik çok sayıda küçük okur ile gerçekleşti.

Sayın Tezel'e etkinlik sonrası teşekkür belgesi Feyza Hanım ve Aygül Hanım
tarafından verildi. (Fotoğraf: Vildan KÖKEN)
F. Berrin TEZEL
1966 İstanbul doğumlu. Yıldız Üniversitesi Yüksekokulu Bilgisayar Bölümü ve Anadolu Üniversitesi AÖF Sosyoloji mezunudur. Eczacıbaşı Holding, Pak Holding, Shell & Turkas A.Ş, şirketlerinin bilgi teknolojileri bölümlerinde, yurt içi ve yurt dışı projelerde çalıştı. Uzun yıllar BÜMED’de Murat Gülsoy’un atölyeleri olmak üzere, Sema Kaygusuz, Semih Gümüş, Müge İplikçi, Onur Behramoğlu gibi yazar ve şairlerin de edebiyat atölye çalışmalarına katıldı. Bir kızı olan Berrin Tezel, 2017’den beri Ayvalık’ta yaşıyor. Aktif TEMA gönüllüsü ve gönüllü olarak kütüphanede çocuklarla masal atölyeleri gerçekleştiriyor.

Feyza Hepçilingirler’in “En Güzel Kim?” Adlı Oyununun Sahnelenmesi
Öğleden sonra Ayvalık İlçe Halk Kütüphanesi Etkinlik Salonunda, sayın Ayşe TOSUNOĞLU'nun yönettiği ve Özel Ayşecik Anaokulu öğrencilerinin rol aldığı, Feyza Hanımın En Güzel Kim? adlı çocuk oyunu sahnelendi.













(Fotoğraflar: Vildan KÖKEN ve Aygül ÖNCEL ŞAHİN)

Ayşe TOSUNOĞLU
1970 İvrindi doğumlu olan Ayşe Tosunoğlu, ilk, orta ve lise eğitimini Ayvalık’ta tamamlar. Buca Eğitim Fakültesi formasyon eğitimi ve Balıkesir Üniversitesi yaratıcı drama sertifikası sahibidir. Tiyatro oyunculuğunun yanı sıra kurucusu olduğu ve halen başkanlığını yaptığı Ayvalık Sanat Derneği bünyesinde oyunlar sahnelemeye devam etmektedir. Yine 2011 yılında kurucusu olduğu Özel Ayşecik Anaokulu bünyesinde tiyatronun çocuk gelişimine katkı sağlaması, çocukların eğitimlerini sanatla pekiştirmesi için çaba göstermektedir. Evli ve iki çocuk sahibi olan Ayşe Tosunoğlu, çocuk oyunları yazmaya, sahnelemeye devam etmektedir.     
Feyza Hepçilingirler'in Kitapları Konuşuluyor
Ayvalık İlçe Halk Kütüphanesi okurları tarafından kurulan Kitap Kulübü'nce düzenlenen ve yazar Feyza Hepçilingirlerin katılımı ile gerçekleşen bir seminer etkinliği idi.


(fotoğraflar Aysel NAMLI)
SONUÇ YERİNE...
Bu etkinlik bir daha göstermiştir ki; Ayvalık'ta iyi bir şey yapmanın tek yolu, kimseyi dışlamayan, herkesi eş-saygın kabul eden kapsayıcı bir anlayıştan geçmekte. 

Bu aslında toplumcu olabilmenin de yegane yolu. Ne mutlu bize ki, gençliğimizde bizleri toplumcu olmaya davet eden değerli "öğretmenimiz" Feyza Hepçilingirler'in, yıllar önce satırlarıyla fısıldadığı değerleri hiç unutmamışız. 

Ve yine ne mutlu bize ki, ona mahcup olmadık. Zira, hepimiz çalıştık ve hep birlikte başardık.

Yaşasın Feyza Hepçilingirler ve yaşasın Ayvalık!

Feyza Hanım, Pericik'e ve bana verebileceği
en büyük armağanı verdi.Kendisiyle "aynı kare içinde yer aldık".


9 Eylül 2019 Pazartesi

XV. YÜZYILDAN İTİBAREN AYVALIK ve YAKIN ÇEVRESİNİN İSKÂNI - III

Takriben VIII. yüzyıl Osmanlı Devleti'nde tarım hayatını gösteren bir gravür.
(kaynak: dailysabah.com)

III. BÖLÜME BAŞLARKEN
Ayvalık ve yakın çevresinin iskânı sürecini irdelediğimiz bu makale serisinin üçüncü bölümünde; 1573 yılı belgelerini esas alarak yerleşmelerin birbirleriyle olan fiziki ilişkilerini ayrı ayrı ele almaya ve tımar özelindeki mülkiyet ile tımar sahasında yaşayan, reaya ve diğer tebaanın nicel durumlarını bulmaya çalışacağım.

Güzergah Belirlemede İzlenen Yöntem
Yerleşmeler arasındaki varsayımsal fiziki ilişkiyi belirlemeye çalışırken şu metodu kullandım: 
  1. Google haritalar aplikasyonunun "arazi modu" arayüzü üzerinde Ayazmend ile ele aldığım karyenin olası merkezlerinin yerlerini belirledim. 
  2. Aplikasyon arayüzü üzerinden bu iki nokta arasındaki olası yolu belirlemeye çalıştım. Bu belirleme çalışmasını yaparken, şüphesiz birden fazla yol olasılığı oluştu. Bu olası yolların sayısını azaltabilmek ve mümkünse tek olabilmesini sağlamak için, aplikasyon ölçeğini büyüterek, yol ağının kesintiye uğramış bölümlerini bulmaya ve bunları tesviye eğrilerine uygun olarak birleştirmeye çalıştım. Ayrıca bir diğer varsayımım da olası yolun fazla sayıda karyeden geçmesi gerektiği idi. 
  3. Ortaya çıkan olası yolu, ana yol çizgilerini içermesine ve daha yeni tarihli olmasına karşın, 1884/1885 (H.1302) Anadolu Haritası ile karşılaştırdım (harita.1[1]
  4. Ayrıca 2014 yılında yayımlanan Roman Roads and Milestones of  Asia Minor c.3'de verilen krokilerden de yararlandım (harita.2)  [2].
  5. Pazar ve cami yerlerini belirlerken 1573 tahririnde kullanılan "pazarı vardur" ve "cuma namazu kılunur" cümlelerinden yararlandım. Ancak caminin (ya da namazgahın) ve pazar yerinin varlığı üzerinde, sahasında bir araştırma yapmadım. 
  6. Yapılan ziraat türü ile hamam, değirmen, derbent, maden yeri vb. bilgileri Erdem çalışmasından (Erdem, 1999, ss. 24-39) aldım ve tahkik yapmadan kullandım.
(harita.1) 1884/85 (H.1302) tarihli Anadolu haritası.

(harita.2Roman Roads and Milestones of  Asia Minor c.3, s.25.
Sonuç olarak; aşağıdaki çalışma için çok özen göstermiş olsam da; Ayvalık ve yakın çevresine dair, bu konu özelinde yapılan ilk kapsamlı harita denemesi olduğu için eksiklik ya da yanlışlık içerebilir. Bu anlamda okurlardan, böylesi bir yanlışı belirledikleri durumda, uyarılarını hemen bildirmelerini rica ediyorum.

Haritalarda kullanılan lejant (resim.1)'de gösterilmiştir.
(resim.1) Haritalarda kullanılan lejand.
AYAZMEND KAZASI'na BAĞLI YERLEŞMELERİN 
XVI. YÜZYILIN SON ÇEYREĞİNDE COĞRAFİ, İKTİSADİ ve BEŞERİ DURUMLARI
1530 yılında; 8 mahalle, 58 karye, 2 mezra'a, 1 koru ve 1 malikhâneden oluşan Ayazmend kazası [3], yüzyılın son çeyreğine gelindiğinde, yerleşim yerlerinin büyük bölümünü koruduğunu 1573 yılı tahririnden öğrenmekteyiz [4]. Kaza merkezi ve bu yerleşmeler arasındaki "olası yol güzergahı" (harita.3)'de sunulmaktadır.

(harita.3) Ayazmend kazasının 1573 yılına göre hazırlanmış olası yol güzergahı haritası.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
Şimdi, Ayvalık yakın çevresine göre, bir dizi Ayazmend karyesini ayrı ayrı irdelemeye başlayalım.

Kâdî karyesi:

(harita.4) Kâdî karyesi için belirlenen olası yer ve köy hakkında bilgi içeren harita.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
Ayazmend kazası kadısının ikamet ettiği Kâdî karyesinde (harita.4), 1573 yılında, "5 emsalî formülüne göre" (Barkan, 1953, s.12) 170 kişinin yaşadığını varsayılabilir. Karyede; buğday, arpa, susam, palamut ve bostan sebzeleri yetiştirmekte ayrıca mahlût [5] ekilmekteydi. Bağcılık ve bahçecilik dışında yerleşmede arıcılık da yapılmaktaydı. Ağnam vergisinden yola çıkarak, karyede 760 adet koyun beslendiğini söyleyebiliriz [6]. Kâdî karyesinin 1573 yılında üründen kaynaklı vergi toplamı 4.966 akçe idi [7][8]

'Alemü'd-din karyesi:
Karyeye ait kesin yer bilgisi bulunmamakta (harita.5). Ancak Erdem'in çalışmasında, hem 1530 ve hem de 1573 tahrirlerinde 'Alemü'd-din karyesinin, "Avşar köyü ile birlikte yazıldığından tam olarak, hangi ürünlerin ne kadar yetiştirildiği ve vergi hasılının" (Erdem, 1999, s.25) bulunamadığını yazmış olması bilgisinden hareketle, karyelerin komşu olması gerektiğini düşündüm. Avşar karyesi için yazdığı bölümde ise "bugün Altınovalıların Boğazbahçe dedikleri yerin ve Karakoç çayının yanında kurulmuş" olduğunu belirtmesinden hareketle, önce Avşar karyesinin olası yerini ardından 'Alemü'd-din karyesinin olası yerini belirledim.

Karyenin yerinin belirlenmesinde yine Erdem çalışmasında geçen bir diğer veri de şuydu: "Bu köylerden birinde defterde Hassa Çiftlik ibaresi ile geçen" bir çiftlik bulunuyordu. (Erdem, 1999, s.25) Buradan yola çıkarak, bugün adı Sural Çiftliği olan bir yere yakın olması gerektiğine karar verdim.

(harita.5) 'Alemü'd-din karyesi için belirlenen olası yer ve köy hakkında bilgi içeren harita.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
1573 yılında  'Alemü'd-din karyesinde; 8 çift, 6 nim-çift ve 1 bennak arazi tasarruf edilmiş ve Avşar karyesi ile birlikte 8.776 akçe vergi hasılı doğmuştur [9].

Avşar karyesi:
1573 yılında  Avşar karyesinde (harita.6); 1 çift, 3 nim-çift ve 5 bennak arazi tasarruf edilmiştir [10].

(harita.6) Avşar karyesi için belirlenen olası yer ve köy hakkında bilgi içeren harita.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
Çâşnîgîr karyesi:
1530 tahririnde "hâli ez-raiyyet" (gayrimeskun) olarak işlenmiş olan karye, 1573 tahririnde Kocalar ve Kocaklar karyeleri ile birlikte işlenmiş. 1573'de karyede sipahiden, 1 çift, 2 nim-çift ve 2 bennak arazi tasarruf edilmiş [11] (harita.7).

(harita.7) Çâşnîgîr karyesi için belirlenen olası yer ve köy hakkında bilgi içeren harita.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
Kocalar ve Koçaklar karyeleri:
1573 tahririnde birlikte yazılan bu iki karyede 4 nim-çift ve 1 bennak arazi tasarruf edilmişti. Bu çiftliklerde buğday, arpa ve mahlût ekilmekteydi. Ayrıca 114 koyun ve bunların barındığı ağıl mevcuttu. Karyelerin toplam vergileri 2.257 akçe idi [12] (harita.8).

(harita.8) Kocalar ve Koçaklar karyeleri için belirlenen olası yer ve köy hakkında bilgi içeren harita.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
Benekşek (Bağkesügü) karyesi:
Hem 1530 ve hem de 1573 tahrirlerinde "hâli ez-raiyyet" olan karye, Ayazmend kazasının en fazla pamuk üretimi yapılan yeriydi. Pamuk dışında, arpa, mahlût, susam ve bahçecilik ile bağcılık da yapılmaktaydı. Bu üretimi karye dışından gelen reaya yapıyordu. 1573'de bu ekim alanı için 5.360 akçe vergi oluşmuştu  (Erdem, 1999, s.34) (harita.9).

(harita.8) Benekşek karyesi için belirlenen olası yer ve köy hakkında bilgi içeren harita.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
Ebu Cahme karyesi
Bu karyenin adı TT.d 166'da Ebu Cahme olarak yazılmıştır. Ancak Erdem çalışmasında karyenin adını Ebu Hacem olarak belirtmektedir. 1573 yılında karyede 1 çift, 5 bennak arazi tasarrufu vardır. Buğday, arpa, mahlût ve pamuk ekilmekte, bağcılık ve arıcılık yapılmaktadır. Ayrıca 232 koyunu olan karyenin ağılı da mevcuttur. 1573 tahririnde Onac (Mutluköy) ve Yaylacılar karyeleri ile birlikte yazılan karyenin vergisi 4.559 akçe olarak belirlenmiştir [13] (harita.9)

(harita.9) Ebu Cahme karyesi için belirlenen olası yer ve köy hakkında bilgi içeren harita.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
Onac karyesi
Bugünkü Mutluköy olan Onac karyesi 1530 tahririnde boş gözükmekteydi. 1573 tahririnde ise Ebu Cahme ve Yaylacılar karyeleri ile birlikte yazılmış ve 2 çift, 3 adet de bennak arazi tasarrufunun yapıldığı belirtilmiş. İncelediğimiz karyeler içinde "zeytin üretimi" yapıldığı belirtilen Onac ayrıca, buğday, arpa, mahlût, palamut, badem ve pamuk yetiştirmekte idi. Bağcılık ve arıcılık yapılmakta ayrıca 264 adet koyun beslenmekteydi. Bir de ağıl bulunuyordu. Karyenin diğer iki karye ile birlikte 1573 vergisi 4.559 akçe olarak belirtilmiş [14] (harita.10).

(harita.10) Onac karyesi için belirlenen olası yer ve köy hakkında bilgi içeren harita.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
Beşik-depe karyesi
1573 tahririnde 8 nim-çift, 1 bennak arazi tasarrufu görülen karye, Kara-ağaç (Kaba-Osman) ve Çakırlar karyeleri ile birlikte yazılmıştır. Karyede tımar arazisi dışında Emir Sultan vakfına bağlı bir hane de bulunmaktadır (Erdem, 1999, s.34) (harita.11).

(harita.11) Beşik-depe karyesi için belirlenen olası yer ve köy hakkında bilgi içeren harita.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
Kaba-ağaç nd Kaba-Osman karyesi
Bu bölümde son olarak irdeleyeceğimiz karye hem 1530 ve hem de 1573 tahrirlerinde boştur. 1573'de 345 akçe vergi hasılı belirlendiğine göre konar-göçerlerin geçici iskân oldukları bir sahadır (harita.12).

(harita.11) Kaba-ağaç karyesi için belirlenen olası yer ve köy hakkında bilgi içeren harita.
(hazırlayan: H. Kaan KÖKSAL, 2019)
III. BÖLÜM İÇİN SONUÇ
Ayvalık yakın çevresinin XV. yüzyıl sonrası iskanı özelinde sürdürdüğümüz seri makalenin bu bölümünde, bir dizi yerleşmenin 1573 yılı tahririne yansımış bilgilerinden hareketle ve Erdem çalışmasının desteği ile yerlerini belirlemeye çalıştım. Bu yerleşmeler arasındaki fiziki ilişkiyi ise "olası yol güzergahı" çalışmam ile ilişkilendirdim.

Gelecek bölümde yeniden yaklaşık bir yüzyıl öncesine dönerek, Nişancı Mehmed Paşa Vakfı ve ölümünden yaklaşık 2 ay önce yaptığı terkin ile oluşturduğu Münevera-i Şerefeyn vakfı arazisini irdeleyeceğiz.

DEVAM EDECEK...
---
DİPNOTLAR
[1] Anadolu Haritası, p.1.
[2] Roman Roads and Milestones of  Asia Minor c.3, s.25.
[3] TT.d. 166.
[4] TKGM KKA. 568.
[5] Mahlût, buğday ya da yulaf ile çavdarın eşit miktarlar halinde karışımından meydana gelen ve birlikte ekilen tohumdur.
[6] Karası Kânunnâmesi, (Sezer, 1993, ss.362-363).
[7] TKGM KKA. 568, s.79-a (aktaran Erdem, 1999).
[8] 1572-1584 yılları arasında 1 akçenin gümüş ağırlığı karşılığı 0.682 gr. idi (TDVİA, c.2, s.226). 9 Eylül 2019 günü itibariyle, 1 gr gümüş 3.35 TL olduğuna göre Kâdî karyesinin, 1573 yılı vergi ödemesi 11.345,82‬ TL olduğunu hesaplayabiliriz.
[9] TKGM KKA. 568, s.64-a (aktaran Erdem, 1999).
[10] TKGM KKA. 568, s.88-a (aktaran Erdem, 1999).
[11] TKGM KKA. 568, s.65-a (aktaran Erdem, 1999).
[12] TKGM KKA. 568, s.65-a (aktaran Erdem, 1999).
[13] TKGM KKA. 568, s.71-a ve 91-a (aktaran Erdem, 1999).
[14] TKGM KKA. 568, s.71-a (aktaran Erdem, 1999).

---
KAYNAKÇA
    166 numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) : Hudâvendigâr, Biga, 
    Karesi, Saruhân, Aydın, Menteşe, Teke ve Alâiye Livâları Dizin ve Tıpkıbasım, yayına
    hazırlayan: Ahmet Özkılıç vd., Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara,
    1995.

    568 numaralı Karesi Sancağı Evkâf  Defteri, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-u
    Kadime Arşivi, Ankara.

    Anadolu Haritası, Erkan-ı Harbiye-i Umumiye, İstanbul, H. 1302 (1884/1885).

BarkanÖmer Lütfi (1903 - 1979),
    "Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat
    Mecmuası, c.10, ss.1-26, İstanbul, 1953.

Erdem, Ömer ( - ),
    Dünden Bugüne Altınova, Altınova Belediyesi Yayını, 1999.

French David H., ( - ),
    Roman Roads and Milestones of  Asia Minor c.3, British Institute at Ankara, Ankara, 2014.

Sevim, Sezai ( - ),
    XVI. yüzyılda Karasi Sancağı (Tahrir Defterlerine göre), danışman: Prof. Dr. Muzaffer 
    Arıkan, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilimdalı Doktora Tezi, 
    Ankara, 1993.