AYVALIK KONULU BELGELER BİBLİYOGRAFYASI ÜZERİNDE ANALİTİK ÇALIŞMALAR 21986-2022 yılları arasında Türkiye'de yapılmış yüksek lisans tezleri

Araştırmanın birinci bölümünde, Ayvalık Konulu Belgeler Bibliyografyası-2022 (AKBB'22) veri tabanına eklenmiş olan Türkiye'deki üniversitelerde hazırlanan "doktora tezleri" üzerinde bir analitik çalışma yapmıştım. AKBB'22 de bulunan 122 doktora tezi içinde, en çok tez çalışması yapılan ilk 6 üniversite özelinde detaya da inmiştim. 

Bu bölümde yine aynı metodu uygulayarak, AKBB'22 veri tabanında bulunan ve Türkiye'deki üniversitelerde hazırlanmış "yüksek lisans tezleri" üzerinde bir analiz çalışması yapacağım.

Ayvalık üzerine hazırlanan ya da 

içeriğinde Ayvalık ve yakın çevresi geçen yüksek lisans tezleri

YÖK ve değişik üniversite açık erişim ortamlarında yayımlanmış veri tabanı ve dizinlerdeki bilgilere dayanılarak hazırladığım AKBB'22 verilerine göre, 1986-2022 yılları arasında Türkiye'deki toplam 64 üniversitede 375 adet "yüksek lisans tezi" hazırlanmıştır. Ayrıca TC Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde de 3 adet "uzmanlık tezi" hazırlanmıştır.

AKBB'22 verilerine göre içeriğinde Ayvalık geçen ilk yüksek lisans tezi; 1986 yılında, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı'nda hazırlanmıştır. "İzmir ve Manisa'da Yunan işgaline karşı yapılan direnmeler ve teşkilâtlanma çalışmaları" (YÖK Tez no.: 542) adındaki bu tezi, Mehmet Bahaeddin Yediyıldız'ın danışmanlığında, Musa Gümüşsu hazırlanmıştır [1].

Arşiv kopyasında kapağı bulunmayan tez 82 sayfadır. Tezin 42-47. sayfaları arasında, "Ayvalık'ın işgali ve direnişi" adıyla ayrı bir bölüm bulunmaktadır. Tezin kaynakçasında, "ulusal bağımsızlık mücadelesi sırasında" ve hemen "erken Cumhuriyet dönemi başlarında" yayımlanmış ve bugün bibliyografyalarda pek yer bulamayan çok sayıda Türkçe ve Helence "birincil kaynağa" atıf yapılmıştır.

Bir sonraki yıl Ankara, Ege ve Orta Doğu Teknik üniversitelerinde toplam dört adet yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. Bu tezlerden Ankara Üniversitesi'nde hazırlanan tez tarih, ODTÜ'de hazırlanan iki tez mimarlık/koruma ve Ege Üniversitesi'nde hazırlanan bir tez de jeoloji mühendisliği alanlarındadır.

2022 yılında, AKBB'22 verilerine göre 3 yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. Bu tezlerden ilki Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı'nda, Çisil Türkay'ın hazırladığı ve dr. öğr. üyesi Fahri Yemişçioğlu'nun tez danışmanı olduğu "Türkiye'deki coğrafi işaretli zeytinyağlarının kimyasal karaterizasyonu" (YÖK Tez no.: 716066) adlı çalışmadır.

Diğer tez, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı'nda hazırlanmıştır. "Büyükşehirlerde kırsal mahalle deneyimi: Ayvalık örneği" (YÖK Tez no.: 720920) adlı çalışma, Prof. Dr. Nilüfer Negiz'in danışmanlığında, Melike Hanikoğlu tarafından hzırlanmıştır.

Son tez çalışmasını ise, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Moleküler Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı'ndan, Selin Koç hazırlamıştır. 16 Eylül 2022 tarihine kadar yazarı tarafından "okunması kısıtlanmış olan" doktora tezinin adı "Lokal endemik Trigonella subsp. ayvalikensis (Fabaceae) taksonu üzerinde mikromorfolojik, anatomik ve sisotoksik araştırmalardır" ve Prof. Dr. Selami Selvi'nin danışmanlığında hazırlanmıştır. 

Koç tarafından hazırlanan bu tez Ayvalık'taki "endemik bitkiler" konusunda yapılan ilk tez çalışması olması nedeniyle de oldukça önemlidir.

AKBB'22 verilerine göre 1986-2022 yılları arasında, Ayvalık ve yakın çevresi içerikli 375 adet tezin yıllara göre dağılımı şöyledir (tablo.1). 

(tabloların üzerine tıkladığınızda resmi gerçek boyutu ile görebilirsiniz)

(tablo.1) Yıllara göre hazırlanan yüksek lisans tezleri

1986-2022 yılları arasında 

Türkiye'de yapılan yüksek lisans tezlerinin üniversitelere göre dağılımı

AKBB'22 verilerine göre 1986-2022 yılları arasında; Balıkesir (49 tez), İstanbul Teknik (39 tez), Dokuz Eylül (22 tez), Ankara (21 tez), Ege (21 tez) ve Marmara (17 tez) üniversiteleri, Ayvalık ve yakın çevresine "en fazla ilgi gösteren" üniversiteler olmuşlardır. 

Bu üniversiteleri; 15 tez ile Adnan Menderes, 12 tez ile Onsekiz Mart ve Yıldız Teknik, 11 tez ile Celal Bayar, Gazi ve İstanbul, 9 tez ile Orta Doğu Teknik, 8 tez ile  Afyon Kocatepe ve Trakya, 7 tez ile Sakarya, 6 tez ile Mimar Sinan Güzel Sanatlar, Selçuk ve Süleyman Demirel, 5 tez ile Uludağ, 4 tez ile Boğaziçi, Hacettepe ve Ondokuz Mayıs üniversiteleri izlemektedir.

Abant İzzet Baysal,  Akdeniz, Atatürk, Beykent, Dumlupınar, Erciyes, İhsan Doğramacı Bilkent, Kırıkkale ve Sıtkı Koçman üniversitelerinde 3'er, Çukurova, Fatih, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Okan, Osmangazi ve Pamukkale, Uşak, Yaşar ve Yüzüncü Yıl üniversitelerinde ise 2'şer yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. 

7 Aralık, Ahi Evran, Atılım, Bahçeşehir, Bozok, Cumhuriyet, Dicle, Düzce, Erzincan, Fırat, Gazi Osman Paşa, İstanbul Kültür, İzmir Demokrasi, Kafkas, Karadeniz Teknik, Kastamonu, Katip Çelebi, Kırklareli, Koç, Mersin, Namık Kemal, Niğde ve Yeditepe üniversitelerinde ise 1'er adet yüksek lisans tezi hazırlanmıştır.

Tezlerin üniversitelere göre dağılımı ise şöyledir (tablo.2): 

 (tablo.2) Üniversitelere göre hazırlanan yüksek lisans tezleri

1986-2022 yılları arasında 

Türkiye'de yapılan yüksek lisans tezlerinin enstitülere göre dağılımı

64 üniversitede hazırlanan 375 adet yüksek lisans tezinden 210 adedi sosyal bilimler enstitülerinde ve 114 adedi ise fen bilimleri enstitülerinde yazılmıştır. Bu enstitüler dışında: Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi ile Türk inkılap tarihi enstitülerinde toplam 14, eğitim bilimleri ve Türkiyat araştırmaları enstitülerinde 12'şer, güzel sanatlar, lisansüstü eğitim ile mühendislik ve fen bilimleri enstitülerinde ise 2'şer tez hazırlanmıştır. Bunlar dışında; Akdeniz uygarlıkları araştırma, biyoteknoloji, çevre bilimleri, deniz bilimleri ve teknolojisi, enerji, nükleer bilimler ile sağlık bilimleri enstitülerinde de 1'er yüksek lisans tezi hazırlanmıştır.

Bu tezlerin enstitülere göre dağılımı aşağıdadır (tablo.3).

 (tablo.3) Enstitülere göre hazırlanan yüksek lisans tezleri

1986-2022 yılları arasında 

Türkiye'de yapılan yüksek lisans tezlerinin anabilim/ana sanat dallarına  göre dağılımı

Andığımız 375 adet yüksek lisans tezi toplam 93 anabilim/ana sanat dalında hazırlanmıştır. Bu bölümler aşağıda gösterilmektedir (tablo.4).

(tablo.4) Anabilim/ana sanat dallarına göre hazırlanan yüksek lisans tezleri

1986-2022 yılları arasında 

Türkiye'de yapılan yüksek lisans tezlerinin konularına göre dağılımı

AKBB'22'deki verilere göre; Ayvalık ve yakın çevresini ele alan 375 yüksek lisans tezi, toplam 106 konu başlığı üzerinden hazırlanmıştır. 

Bu tezlerin konu sınıflandırmaları şöyledir:

DDC            AÇIKLAMASI

50                Genel > süreli yayınlar ve dizinleri

070.408       Genel > Yayıncılık ve gazetecilik > Belirli insan gruplarına yönelik gazetecilik

070.509       Genel > Yayıncılık ve gazetecilik > Tarihi, coğrafi, kişilere göre ele alış

079.61         Genel > Yayıncılık ve gazetecilik > Türkiye

181.9           Felsefe > Doğu felsefesi 

268.8           Doğu Ortodoks Kilisesi tarikatlar ve mezhepler

297.14         İslam > Yasalar ve kararlar

297.58         İslam > Şer'iye sicilleri

301              Toplum bilimleri  > Sosyoloji ve antropoloji

304.6           Nüfus

325.2           Göç ve Mülteciler (mübadele bu başlık altındadır)

327.2           Diplomasi

328.3           Politika Bilimi > Yasama süreci > Yasama organları

330.956       Ekonomi > Ekonomik coğrafya ve tarih > Asya > Orta Doğu

333.92         Rüzgar enerjisi

338.17         Tarım > Ürünler

338.18         Resmi çiftçilik politikaları

338.47         Turist ticareti (turizm alanları bu başlık altındadır)

338.9           Ekonomik Kalkınma ve Büyüme

344.07         Eğitim ve okullar

352              Yerel yönetimler (Belediyeler)

362.11         Hastanelerin ve ilgili kurumların sunduğu hizmetler

363.7           Çevre

363.738       Çevresel sorunlar ve hizmetler > Kirleticiler

363.74         Gürültü kirliliği

369.3           Irksal ve etnik kulüpler

371.02         Eğitim > Özel okullar    

371.110       İlk öğretim > Organizasyon ve yönetim

371.82         İlk öğretim > Öğrenci > Tavırlar ve davranışlar

372.52         İlk öğretim > Yaratıcı sanatlar > Çizme, boyama, desenleme

372.873       İlk öğretim > Müzik yapma (nota okuma dahil)

373.07         Orta öğretim Eğitim, araştırma, ilgili konular   

373.19         Orta öğretim [de] Müfredat

373.65         Orta öğretim > Dil ve edebiyat > Yabancı diller

374.28         Yetişkin eğitimi > Yetişkin eğitimleri için halk merkezleri

387.15         Liman tesisleri (marinalar bu başlık altındadır)

395.22         Gelenekler, Görgü Kuralları, Folklor > Düğün ve evlilik

398              Folklor

398.09         Folklor > Halkbilim sosyolojisinin tarihi, coğrafi, kişilere göre ele alınışı

398.23         Folklor > Yerlere ve zamanlara ait masallar ve söylenceler

410.9           Dilbilim > Biyografi ve Tarih

526              Matematiksel coğrafya  (Kartografiyi (haritacılık) bu başlık altındadır)  

526.1           Dünya şeklinin teorisi

551              Jeoloji, hidroloji, meteoroloji (mühendislikleri bu başlık altındadır)

551.47         Jeoloji, hidroloji, meteoroloji > Jeomorfoloji ve hidrosfer

551.518       Meteoroloji > Rüzgar sistemleri

552.2           Volkanik ürünler ve kayaçlar

563.5           Yaşam bilimleri > Paleontoloji > Coelenterata (Cnidaria)

576.19         Yaşam bilimleri > Mikrobiyoloji

582.09         Spermatophyta (Tohumlu bitkiler) > Coğrafi ele alış

582.1           Spermatophyta (Tohumlu bitkiler) > Taksonomik olmayan gruplamalar (polenler)

589.3           Bitki bilimleri > Algler (suyounları)

589.95         Bitki bilimleri > ThaIlobionta (Thallophyta) ve Prokaryotae > Eubacteriales

592              Zooloji bilimleri > Omurgasızlar (Invertebrates)  

594.6           Zooloji bilimleri > Molluscoidea (Yumuşakçamsılar)

595.32         Zooloji bilimleri > Branchiopoda (Solungaçayaklılar); Anostraca 

595.754       Zooloji bilimleri > Diğer omurgasızlar > Hemiptera

595.76         Zooloji bilimleri > Diğer omurgasızlar > Insecta (Böcekler) > Kınkanatlılar  

597.3           Zooloji bilimleri > Soğukkanlı omurgalılar > Chondrichthyes (Kıkırdaklı balıklar)

597.5           Zooloji bilimleri > Soğukkanlı omurgalılar > Teleostei (Kemikli balıklar)

613.28         Beslenme bilimi (Diyetetik) > Belirli besin öğeleri

621.48         Uygulamalı fizik > Nükleer mühendislik          

623.812       Deniz mühendisliği > Gemi mimarisi > Aracın tasarımı

624.176       İnşaat mühendisliği > Yapısal analiz ve tasanm

628.445       Sağlık ve çevre koruma > Atıkları işleme ve yok etme

634.63         Tarım ile ilgili teknolojiler > Zeytin

647.94         Ağırlama (Restoranlar, Oteller) ve Mülk Yönetimi > Oteller

658.407       Restoranlar ve Oteller  >  Personel yönetimi 

660.65         Biyoteknoloji > Gen ayrımı

664.362       Gıda teknolojisi > Katı ve sıvı yağlar > Zeytinyağı

711.5           Kent ve peyzaj sanatları > Belirli tür alanların planları ve planlaması

719.36         Kent ve peyzaj sanatları > Doğal yaşamı koruma alanları

720.288       Mimarlık > Koruma, yaşatma, restorasyon

720.9           Mimarlık > Tarihi, coğrafi, kişilere göre ele alış

724.2           Mimari > Neoklasik

725.4           Mimari > Sanayi binaları

725.73         Mimari > Hamamlar ve saunalar

726.5           Mimari > Kiliseler

728              Mimari > Konutlar ve ilgili binalar  (Geleneksel konutların belirli türleri)

728.312       Mimari > Konutlar ve ilgili binalar > Sıra evler ve kasaba evleri

728.5           Mimari > Konutlar ve ilgili binalar > Oteller ve moteller

729.24         Mimari > İç mekan düzenlemesi

731.72         Sanat ve rekreasyon > Dekoratif heykeller (Bahçe heykelleri, çeşmeler, vb.)

731.76         Sanat ve rekreasyon > Anıtlar

739.48         Sanat ve rekreasyon > Madenden yapılmış sanat ürünleri > Kapı tokmakları

745.2           Sanat ve rekreasyon > Endüstriyel sanat ve tasarım

750.92         Resim sanatı ve resimler > Ressamlar

759.9           Resim sanatı ve resimler  > Tarihsel, coğrafi, kişilere göre ele alış

781.62         Müzik > Halk müziği

784.19         Müzik > Çalgılar ve onların müziği > Buzuki

787.2           Müzik > Telli çalgılar, yaylı çalgılar > Kemanlar  

791.437       Eğlence ve Rekreasyon > Filmler

793.31         Eğlence ve Rekreasyon > Halk dansları ve ulusal danslar

799.12         Eğlence ve Rekreasyon >  Olta ile balık avlama

808.8           Edebiyat > Birden fazla edebiyattan edebi metin

811              Edebiyat > Şiir

813              Edebiyat > Türkçe roman, hikaye

889.8           Yunanca ve diğer Klasik diller > Farklı türler ve/veya yazarlar

910.9           Coğrafya ve seyahat > Coğrafyacılar, seyyahlar, araştırmacılar

915.62         Coğrafya ve seyahat > Türkiye

927.9           Coğrafya, tarih ve yardımcı disiplinler  >  Biyografi, şecere, nişanlar (insignia)

930.1     Tarih ve Coğrafya > Arkeoloji                                                                                949.9     Tarih ve Coğrafya > Ege adaları

949.505       Tarih ve Coğrafya > Yunanistan > Türk yönetimi altındaki dönem, 1453-1821

949.9           Tarih ve Coğrafya > Ege Denizi adaları

956.1     Tarih ve Coğrafya > Türkiye

956.2     Tarih ve Coğrafya > Batı Anadolu

Yıllara ve konularına göre bu yüksek lisans tezlerinin listesi şöyledir (tablo.5) 

(tabloların üzerine tıkladığınızda resmi gerçek boyutu ile görebilirsiniz)

(tablo.5) Yıllara göre hazırlanan yüksek lisans tezlerinin konulara (DDC) göre dağılımı

1988-2022 yılları arasında 

Türkiye'de en çok yüksek lisans tezi hazırlayan üniversitelerin analizi

AKBB'22'deki verilere göre; ülkemizdeki toplam 64 üniversitede Ayvalık ve yakın çevresi içerikli 375 yüksek lisans tezi hazırlanmıştı. Bu üniversiteler içinde ilk 5 sırayı alan üniversiteler ve buralarda hazırlanan tezlerin sayıları şöyledir:

1. Balıkesir Üniversitesi (49 tez)
2. İstanbul Teknik Üniversitesi (39 tez)
3. Dokuz Eylül Üniversitesi (22 tez)
4. Ege Üniversitesi (21 tez)

    Ankara Üniversitesi (21 tez)

5. Marmara Üniversitesi (17 tez)

Bu üniversitelerde hazırlanan yüksek tezlerinin yıllara göre dağılımı şöyledir (tablo.6):

   

(tablo.6) Yıllara göre ilk altı üniversitede hazırlanan yüksek lisans tezleri

Son olarak, ilk altı üniversitede hazırlanan yüksek lisans tezlerinin konularına göre dağılımı tablosu ise şöyledir (tablo.7)

(tablo.7) Konularına (DDC) göre ilk altı üniversitede hazırlanan yüksek lisans tezleri

SONUÇ

Bu blogda, AKBB'22'deki verilere göre, 1986-2022 yılları arasında Türkiye'deki üniversitelerde tamamlanan "yüksek lisans tezleri" üzerinde geliştirilmiş bir dizi analitik çalışma yer almıştır. Buna göre 1986-2022 yılları arasında Türkiye'deki toplam 64 üniversitede 375 adet "yüksek lisans tezi" hazırlanmıştır. Ayrıca TC Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde 3 adet "uzmanlık tezi" hazırlanmıştır.

Bu yüksek lisans tezlerinden 210 adedi sosyal bilimler ve 114 adedi ise fen bilimleri enstitülerinde yazılmıştır. Ayrıca tezler; 93 anabilim/ana sanat dalında toplam 106 konu başlığı altında geliştirilmiştir. En fazla yüksek lisans tezi ise hazırlayan 6 üniversitenin adları ise şöyledir: Balıkesir (49 tez), İstanbul Teknik (39 tez), Dokuz Eylül (22 tez), Ankara (21 tez) ile Ege (21 tez) ve Marmara (17 tez).

Bu analizlerin Ayvalık araştırmacılarına yararlı olması dileyiyle.

Dostluk ve Saygılarımla,

Ayvalık Konulu Belgeler Bibliyografyası 2022 "yüksek lisans tezleri" 

fasikülünü edinmek için lütfen bu linki kullanınız.

------

DİPNOTLAR

[1] Teze "tez.yok.gov.tr" üzerinden erişilememektedir. Musa Gümüşsu tarafından hazırlanan tez Ayvalık Dermesi'nde, 00120-000627 belge numarası ile kayıtlıdır.

AYVALIK KONULU BELGELER BİBLİYOGRAFYASI ÜZERİNDE ANALİTİK ÇALIŞMALAR 11988-2022 yılları arasında Türkiye'de yapılmış doktora tezleri

Ayvalık üzerine bir bibliyografya hazırlanması gerekliliği fikri bende, 2015 yılı yaz ayı başlarında belirdi. O yıl, eşimle yerleşmeye karar verdiğimiz Ayvalık hakkında yaptığımız okumalar hızlanmış ve -ancak- kitaplığımın bir rafının yarısını dolduracak kadar "Ayvalık kitabı" sahibi olmuştuk. 

Excell ile hazırladığım "bibliyografya" adlı dosyaya kayıt girişleri yapıyor ve her girişten sonra eriştiğim "düzeyden dolayı" kendimle gurur duyuyordum. Ta ki 2016 yılında, Soloup'un (Antonis Nikolopoulos), "Dört Yazar Üç Kuşak, İki Yaka Bir Ayvalık" çizgi romanının "kaynakça niyetine" başlıklı bölümüyle karşılaştığım güne kadar (Soloup,2016:403-443). O gün, Ayvalık bibliyografyası hazırlıklarında "nasıl yetersiz" kaldığımı anlamıştım ancak esas büyük "şoku" bir kaç ay sonra elime geçen Psarros'un efsane kitabının kaynakçası ile karşılaştığımda yaşayacaktım (Psarros,2017:585-597).

O gün, "bu şehre yapılabilecek en büyük hizmetin", ona layık bir Ayvalık bibliyografyası oluşturma çabası olması gerektiği düşüncemi yerine getirmek için "kolları sıvamaya karar verdim". Satırlarında "Ayvalık ve yakın çevresi" geçen ve hemen tüm dillerle yazılmış olan çok değişik nitelikteki belgeleri bulmaya, bilimsel kurallara bağlı kalarak onları dizinlemeye ve AAKK2 [1] kullanarak kataloglamaya başladım. Bu çalışmalar, bir kez bilgisayarımın bir kez da taşınabilir HDD'nin göz yaşlarım eşliğinde formatlanması nedeniyle iki kez kesintiye uğrasa da bugün, "bibliyografya hazırlama ve buna bağlı derme oluşturma" çabalarım artık son aşamasına gelmiş bulunuyor. Hatta bibliyografyanın "arama yapılamayan kararsız sürümü", www.kaankoksal.com.tr üzerinden de yayınlanmakta.

Bugünlerde belgelere ait veri girişlerindeki eksik bilgileri tamamlama ve son kontrol işlemleri sürerken, ortaya çok sayıda geliştirilmiş analitik analiz çıkınca, bunları meraklı okurlarla paylaşmaya karar verdim. Bir başka deyiş ile; bu blogla başlayacak olan yazı dizisi, "son kontrol çalışmaları sırasında" yaptığım analizlerin grafik sunumlarıdır. Oluşan bu bilgiler, yedi yıldır üzerinde çalıştığım Ayvalık Konulu Belgeler Bibliyografyası 2022 (AKBB'22)'ye giren [2] ve büyük çoğunluğu da Ayvalık Dermesi (AD)'ne eklenmiş olan belgeler üzerinden geliştirilmiştir. Bu analitik çalışmanın, Ayvalık üzerine araştırma yapmak isteyen akademik çevrelerin yeni konulara yönelmelerine ve/veya geliştirilememiş çalışmaları ilerletmelerine yardımcı olmasını umuyorum. 

Buradaki analitik analizler: "1. doktora tezleri" ve "2. yüksek lisans (uzmanlık) tezleri" olarak başlayacak, şayet okurda bir ilgi oluşursa "3. makaleler", "4. bildiriler", "5. kitaplar ve kitap bölümleri" başlıklarıyla devam edecektir. Her bölümün sonunda, -isteyen okur- incelenen belgelerin APA-7 kurallarına göre hazırlanan pdf formatındaki "özet bibliyografyasını" da edinebilecektir. 

Buradaki çalışmanın AKBB'22 içindeki verilerden hazırlandığını bir kez daha anımsatarak, 1988-2022 yılları arasında Türkiye'deki üniversitelerde hazırlanan "doktora tezleri" özelindeki ilk analitik çalışmayı sunuyorum.

GİRİŞ

YÖK ve değişik üniversite açık erişim ortamlarında yayımlanmış veri tabanı ve dizinlerdeki bilgilere dayanılarak hazırlanan AKBB'22 verilerine göre, 1988-2022 yılları arasında Türkiye'deki üniversitelerde 122 adet "doktora tezi" hazırlanmıştır. 

AKBB'22ye göre, Ayvalık ve yakın çevresi hakkındaki ilk "doktora tezi", 1988 yılında Mediha Akarslan tarafından hazırlanan "Milli mücadele'de Balıkesir" (YÖK Tez no.: 10959) adlı tezdir.  Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Türk İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı'nda hazırlanan bu çalışmaya Yrd. Doç. Dr Yusuf Oğuzoğlu danışmanlık yapmıştır. Tez, viii + 313 + [27] ek sayfadan oluşmaktadır. Akarslan'ın bu doktora tezinden iki yıl sonra 1990 yılında, içinde Ayvalık ve yakın çevresi geçen ikinci tez çalışması, yine Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü'nde yapılmıştır. "Mübadele üzerine" geliştirilen bu çalışma, Prof. Dr. Ahmet Mumcu'nun danışmanlığında Selahattin Önder tarafından hazırlanmıştır.

AKBB'22'deki verilere göre; 1995 yılında Ege Üniversitesi katılmıştır. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı'nda, hazırlanan "XVI. yüzyılda Edemit Kazası" (YÖK Tez no.: 439834) adlı doktora tezi, Prof. Dr. Necmi Ülker'in danışmanlığında  Fikret Yılmaz tarafından hazırlandı [3]. 

1996 yılından başlayarak Ayvalık, doktora çalışmalarında "ilgi duyulan bir bölge" haline gelmeye başladı. O sene Dokuz Eylül, İstanbul, İstanbul Teknik ve Uludağ üniversitelerinde dört adet doktora tezi hazırlandı. Bu tezlerden iki tanesi tarih, bir tanesi coğrafya ve bir tanesi de jeoloji mühendisliği alanlarında oldu. 

Ayvalık ve yakın çevresi, 2007 yılından itibaren akademik çevrelerin "ilgi odağı" olmaya başladı. O sene 7 doktora tezi hazırlandı. Ertesi yıl 2008'de bu sayı 10'a yükseldi. 

AKBB'22'deki verilere göre, Ayvalık ve yakın çevresi üzerine en fazla tez 2013 yılında hazırlandı. O sene, 12 üniversitede 12 adet doktora tezi hazırlandı. Aynı zamanda 2013 yılı halen en fazla doktora tezinin hazırlandığı yıl olmuştur. İzleyen yıllarda doktora tezlerinin sayısı giderek azaldı. 2020 yılında, büyük olasılıkla pandemi nedeniyle hazırlanan tez sayısı bire düştü (tablo.1).

(tablo.1) Yıllara göre hazırlanan doktora tezleri

1. 1988-2022 yılları arasında 

Türkiye'de yapılan doktora tezlerinin üniversitelere göre dağılımı

AKBB'22'deki verilere göre; Ayvalık ve yakın çevresini ele alan, en fazla sayıda doktora tezi çalışmasını Ankara Üniversitesi gerçekleştirmiştir. Aynı zamanda ilk çalışmayı da yapan üniversitede toplam 15 adet doktora tezi hazırlanmıştır. 

Ankara Üniversitesi'ni 14 doktora tezi ile Dokuz Eylül Üniversitesi, 11 doktora tezi ile Ege Üniversitesi, 10 doktora tezi ile İstanbul Teknik Üniversitesi izlemektedir. Bölge üniversitesi olan Balıkesir Üniversitesi ile bir başka Ankara üniversitesi olan Hacettepe Üniversitesi'nde de 8'er doktora tezi hazırlanmıştır.

Bunlar dışında; İstanbul ve Marmara üniversitelerinde 7'şer, Selçuk Üniversitesi'nde 5, Celal Bayar, Gazi ve Süleyman Demirel üniversitelerinde 4'er, Fırat, İhsan Doğramacı Bilkent ve Onsekiz Mart üniversitelerinde 3'er, Mersin ve Orta Doğu Teknik üniversitelerinde ise 2'şer doktora tezi hazırlanmıştır. 

Adnan Menderes, Afyon Kocatepe, Erciyes, Fatih, Mehmet Akif Ersoy, Mimar Sinan Güzel Sanatlar, Niğde, Ondokuz Mayıs, Pamukkale, Uludağ ve Yıldız Teknik üniversitelerinde ise 1'er adet doktora tezi hazırlanmıştır.

Doktora tezlerinin üniversitelere göre dağılımını gösteren liste şöyledir (tablo.2).

(tablo.2) Üniversitelere göre hazırlanan doktora tezleri

2. 1988-2022 yılları arasında 

Türkiye'de yapılan doktora tezlerinin enstitülere göre dağılımı

AKBB'22'deki verilere göre; Ayvalık ve yakın çevresini ele alan 122 doktora tezinin 63 adeti üniversitelerin sosyal bilimler enstitülerinde hazırlanmıştır. Bunu 27 doktora tezi ile fen bilimleri enstitüleri izlemiştir. 

Üniversitelerin Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi enstitülerinde 13, Türk inkılap tarihi enstitüsünde ise 4 doktora tezi yazılmıştır. Eğitim bilimleri enstitülerinde 6, ekonomi ve sosyal bilimler ile Türkiyat araştırmaları enstitülerinde ise 3'er tez hazırlanmıştır. Bunların dışında 1'er adet doktora tezi ise enerji, lisansüstü eğitim ve sağlık bilimleri enstitülerinde hazırlanmıştır.

Hazırlanan doktora tezlerinin enstitülere göre dağılımını gösteren liste şöyledir (tablo.3).

(tablo.3) Enstitülere göre hazırlanan doktora tezleri

3. 1988-2022 yılları arasında 

Türkiye'de yapılan doktora tezlerinin anabilim dalına/ anasanat dalına göre dağılımı

AKBB'22'deki verilere göre; Ayvalık ve yakın çevresini ele alan 122 doktora tezi, toplam 49 anabilim/ana sanat dalında hazırlanmıştır. Buna göre Ayvalık ve yakın çevresini ele alan en fazla çalışma 28 adet tezle tarih anabilim dalında hazırlanmıştır. Ayrıca 12 adet tez de üniversitelerin Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi anabilim dallarında hazırlanmıştır. Türk inkılâp tarihi anabilim dalında hazırlanan 3, Cumhuriyet tarihi ile Türk tarihi anabilim dallarında hazırlanan 2'şer ve Türkiye Cumhuriyeti tarihi anabilim dalında hazırlanan 1 tezi de bu grupta değerlendirebiliriz.

Tarih grubu tezlerini; 7 tezle turizm işletmeciliği ve otelcilik, 5'er tezle biyoloji, mimarlık ve sanat tarihi, 4 tezle İslam tarihi ve sanatları, 3'er tezle iktisat ve su ürünleri, 2'şer tezle coğrafya, ortaöğretim sosyal alanlar eğitimi anabilim dalları izlemektedir. Ayrıca işletme anabilim dalında hazırlanan 1 adet tezi de bu grup içinde anabiliriz.

Türk dili üzerine dört ayrı anabilim dalında hazırlanan tezler ise şöyledir: 4 tez Türk dili ve edebiyatı, 3 tez Türk edebiyatı ve 1'er tez de Türk dünyası edebiyatları ile karşılaştırmalı edebiyat anabilim dalı.

Bunlar dışında birer tez de alfabetik sıraya göre şu anabilim/sanat dallarında hazırlanmıştır: 

bitki koruma, deniz bilimleri ve teknolojisi, eğitim bilimleri, endüstri ürünleri tasarımı, enerji bilim ve teknoloji, ev ekonomisi, farmakoloji ve toksikoloji, felsefe ve din bilimleri, giyim endüstrisi ve moda tasarımı, halk bilimi, ilahiyat, jeodezi ve fotogronometri, jeoloji mühendisliği, klasik Arkeoloji, meteoroloji mühendisliği, müzikoloji ve müzik teorisi, orman mühendisliği, petrol ve doğal gaz mühendisliği, peyzaj mimarlığı, restorasyon, şehir ve bölge planlama, siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler, tarım ekonomisi, temel eğitim, toprak, Türk sanatı, Türkiye coğrafyası, uluslararası ilişkiler ve uygulamalı jeoloji.

Yukarıda anılan doktora tezlerinin, yıl/anabilim dallarına dair ilişkisini gösteren liste şöyledir (tablo.4).

(tablo.4) Anbilim/Ana sanat dallarına göre hazırlanan doktora tezleri

4. 1988-2022 yılları arasında 

Türkiye'de yapılan doktora tezlerinin DDC (Dewey Decimal Clasification) göre dağılımı

AKBB'22'deki verilere göre; Ayvalık ve yakın çevresini ele alan 122 doktora tezi, toplam 68 konu başlığı üzerinden hazırlanmıştır. 

AKBB'22'deki tüm belgeler, arama kolaylığı sağlamak amacıyla Dewey 20. edisyon Türkçe basımı esas alınarak numaralandırılmaktadır (Okman,1993). Doktora tezlerinde kullanılmış olan konu sınıflandırmaları ve özet açıklamaları şöyledir:

DDC       AÇIKLAMASI

50.         Genel süreli yayınlar ve dizinleri

266.02 Hristiyan kilisesi ve kilise çalışması

268.8 Doğu Ortodoks Kilisesi tarikatlar ve mezhepler

304.6 Nüfus

305.6 Dini gruplar

320.09 Biyografi ve tarih

323.11 Irksal, etnik, ulusal grupların üyeleri

325.2 Göç ve Mülteciler (mübadele bu başlık altındadır)

327.2 Diplomasi

333.76 Tarımsal araziler

333.88 Jeotermal enerji

333.92 Rüzgar enerjisi

334.1 İnşaat ve konut kooperatifleri

338.09 Biyografi ve tarih

338.174 Ormancılık 

338.18 Resmi çiftçilik politikaları

338.47 Turist ticareti (turizm alanları bu başlık altındadır)

344.07 Eğitim ve okullar

353.86 Bayındırlık Bakanlığı

362.11 Hastanelerin ve ilgili kurumların sunduğu hizmetler

363.69 Tarihi koruma

363.7 Çevre

369.3 Irksal ve etnik kulüpler

372.634 İlk öğretim [de] Elyazısı (kalem kullanma)

373.07 Orta öğretim Eğitim, araştırma, ilgili konular

373.19 Orta öğretim [de] Müfredat

387.15 Liman tesisleri (marinalar bu başlık altındadır)

388.1 Yollar ve karayolları

390.08 Halkbilim > İnsan türlerine göre geleneklerin tarihi ve tanımı

391.2 Halkbilim > Kadın kostümleri

398.09 Halkbilim > Halkbilim sosyolojisinin tarihi

398.87 Halkbilim > Sokak ağıtları ve şarkıları

410.9 Dilbilim  >  Biyografi ve Tarih

526.1 Dünya şeklinin teorisi

551         Jeoloji, hidroloji, meteoroloji (mühendislikleri bu başlık altındadır)

551.22 Depremler

552.2 Volkanik ürünler ve kayaçlar

553         Ekonomik Jeoloji

574         Biyoloji

581.9 Bitkilerin coğrafi olarak ele alınışı

589.3 Bitki bilimleri > Algler (suyounları)

589.45 Bitki bilimleri > Belirli alg türleri > Ectocarpales

594.6 Zooloji bilimleri > Molluscoidea (Yumuşakçamsılar)

595.32 Zooloji bilimleri > Branchiopoda (Solungaçayaklılar); Anostraca

634.63 Tarım ile ilgili teknolojiler > Zeytin

635.21 Tarım ile ilgili teknolojiler > Patates

637.1 Mandıracılık ve ilgili ürünler > Sütçülük ve sütün işlenmesi

639.5 Tarım ile ilgili teknolojiler > Kabukluların üretimi ve avlanması

639.8 Tarım ile ilgili teknolojiler > Su ürünleri yetiştiriciliği

641.572 Yiyecek ve içecek > Oteller ve restoranlar için yemek pişirme

641.59 Yiyecek ve içecek > Belirli coğrafi ortamların pişirme özelliği, etnik pişirme

647.94 Ağırlama (Restoranlar, Oteller) ve Mülk Yönetimi > Oteller

704.3 Sanat > Irk, etnik, ulusal gruplara göre tarih ve açıklama

719.36 Kent ve peyzaj sanatları > Doğal yaşamı koruma alanları

724.2 Mimari > Neoklasik

725.18 Mimari > Askeri binalar

725.4 Mimari > Sanayi binaları

726.2 Mimari > Camiler ve minareleri

726.5 Mimari > Kiliseler

728         Mimari > Konutlar ve ilgili binalar  (Geleneksel konutların belirli türleri)

781.6 Müzik > Halk müziği

808.8 Edebiyat > Birden fazla edebiyattan edebi metin

818.3       Türkçe edebiyat > Türkçe çeşitli eserler

889.8 Yunanca ve diğer Klasik diller > Farklı türler ve/veya yazarlar

930.1 Tarih ve Coğrafya > Arkeoloji                                                                                949.9 Tarih ve Coğrafya > Ege adaları

956.1 Tarih ve Coğrafya > Türkiye

956.2 Tarih ve Coğrafya > Batı Anadolu

Bu anlamda hazırlanan doktora tezlerinin yıllara ve konularına göre listesi şöyledir (tablo.5).

(tablo.5) DDC'ye göre hazırlanan doktora tezleri

6. 1988-2022 yılları arasında 

Türkiye'de en çok doktora tezi hazırlayan üniversitelerin analizi

AKBB'22'deki verilere göre; ülkemizdeki toplam 29 üniversitede Ayvalık ve yakın çevresi üzerine doktora tezleri hazırlanmıştır. Biz bu bölümde en fazla tez hazırlanan ilk 6 üniversiteyi inceleyeceğiz. 

Bu üniversiteler ve hazırlanan tez sayısı şöyledir:

1. Ankara Üniversitesi (15 doktora tez)

2. Dokuz Eylül Üniversitesi (14 doktora tezi)

3. Ege Üniversitesi (11 doktora tezi)

4. İstanbul Teknik Üniversitesi (10 doktora tezi) 

5. Balıkesir Üniversitesi (8 doktora tezi)

    Hacettepe Üniversitesi (8 doktora tezi)

Bu üniversitelerde hazırlanan doktora tezlerinin yıllara göre dağılımı şöyledir (tablo.6):

(tablo.6) Yıllara göre ilk altı üniversitede hazırlanan doktora tezleri

Bu tezlerin enstitülere göre dağılımını gösteren liste (tablo.7)'de sunulmuştur.

(tablo.7) Enstitülere göre ilk altı üniversitede hazırlanan doktora tezleri

Hazırlanan doktora tezlerinin anabilim/ana sanat dallarına göre dağılımı ise şöyledir (tablo.8):

(tablo.8) Anabilim/Ana Sanat dalına göre ilk altı üniversitede hazırlanan doktora tezleri

Son olarak, üniversitelere göre hazırlanan doktora tezlerinin konulara göre (DDC) dağılımını inceleyelim (tablo.9)

(tablo.9) DDC'ye göre ilk altı üniversitede hazırlanan doktora tezleri

SONUÇ

2015 yılından bu yana üzerinde çalıştığım Ayvalık Konulu Belgeler Bibliyografyası 2022 (AKBB'22)'nin son kontrollerini yaparak, yayımlama aşamasına getirmiş bulunuyorum. Bu son kontroller sırasında oluşan bir dizi ara çıktıyı da okurla paylaşmak istedim ve bu blogdan başlayarak "akademik çalışmalar dizinlerini" yayımlıyorum. 

Doktora tezleri ve yüksek lisans (uzmanlık) tezleri ile başladığım bu yazı dizisine yeterli ilgi oluşursa, "makaleler", "bildiriler" ve "kitap ve kitap bölümleri" başlıkları altında devam edeceğim. İncelediğiniz bu blog, AKBB'22'deki verilere göre, 1988-2022 yılları arasında Türkiye'deki üniversitelerde tamamlanan "doktor tezleri" üzerinde geliştirilmiş bir dizi analitik çalışmadır. Ve en fazla doktora tezi hazırlayan ilk 6 üniversiteyi: Ankara, Dokuz Eylül, Ege, İstanbul Teknik, Balıkesir ve Hacettepe üniversitelerini ele almıştır.

Dostluk ve Saygılarımla,

Ayvalık Konulu Belgeler Bibliyografyası 2022 "doktora tezleri" 

fasikülünü edinmek için lütfen bu linki kullanınız.

---

DİPNOTLAR

[1] Anglo - Amerikan Kataloglama Kuralları 2 (Anglo-American Cataloging Rules 2nd. ed.), 

[2] Ayvalık -ve yakın çevresi- Konulu Belgeler Bibliyografyası çalışmaları sırasında çok sayıda kabul üretilse de en önemli "üç ana kabul" şöyleydi: öncelikle satırlarında "bir kez dahi Ayvalık, Altınova ve Küçükköy geçen her belge" veri tabanına eklenecekti. İkinci ana kabul, her belgenin "öncelikle ilk baskısı belirlenecek" ve ardından diğer dillere yapılan çevirileri bulunacak idi. En zor karar "Ayvalık (delice) zeytin çeşidi" konusu başlığında yaşandı. Zira; nasıl "sarmısak taşı" ya da "şeytan sofrası" bibliyografyanın doğal ilgi alanı içinde yer alıyorsa "Ayvalık zeytini/zeytin ağacı" da yer almalı mıydı? Halen kesin bir kararım olmuş olmasa da, "Ayvalık zeytini/zeytin ağacı" başlığı altındaki belgenin, Ayvalık coğrafi alanında yapılmış olmasına karar verildi. 

[3] Burada yeri gelmişken bir belirtmede bulunmalıyım. Sayın Yılmaz'ın bu tezi ile karşılaştıktan sonra, benim Ayvalık araştırmalarındaki "yöntemim değişmişti". O günlere kadar; -belki de bugünkü siyasi coğrafya nedeniyle- "Karasi-Ayvalık arasında müzmin bir ilişki" olduğu kabulüne dayanarak araştırma rotamı sürdürüyor, dolayısıyla kısıtlı bir alanda belge taraması yapıyordum. Oysa ki; "XVI. yüzyılda Edemit Kazası" tezini okuduktan sonra araştırmalarımı, Ayazmend (Altınova) kazasını odak alarak yeniden başlatmış ve Ayvalık'ın bugünkü iktisadi coğrafyasını ancak böyle anlayabilmiştim. Ki bu dönemdeki okumalarım ardından 2019 yılında, "XV. yüzyıldan itibaren Ayvalık ve yakın çevresinin iskânı" adlı yazı dizisini hazırlamıştım (Köksal, 2019a; 2019b; 2019c).

KAYNAKÇA

Keseroğlu, H.S. (2006).

Kataloglama kuralları : Anglo-Amerikan Kataloglama Kuralları  (4.b) Mep Kitap.

Köksal, H.K. (2019.a)

XV. yüzyıldan itibaren Ayvalık ve yakın çevresinin iskânı I 

[belgeye buradan ulaşabilirsiniz]

----------------  (2019.b)

XV. yüzyıldan itibaren Ayvalık ve yakın çevresinin iskânı II 

[belgeye buradan ulaşabilirsiniz]

----------------  (2019.c)

XV. yüzyıldan itibaren Ayvalık ve yakın çevresinin iskânı III 

[belgeye buradan ulaşabilirsiniz]

Okman, U. (ed.) (1993)

Dewey onlu sınıflama ve bağıntılı dizin: 20. basımın Türkçe çevirisi ve uygulaması. çev.: Ayhan, F.N. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Başkanlığı (Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi).

Psarros, D.E. (2017).

Το Αϊβαλί και η Μικρασιατική Αιολίδα. (yay. hzl.) Kostoúla Sklaveníti (1.b) [Yunanistan] Ulusal Bankası Eğitim Enstitüsü.

Soloup [Antonis Nikolopoulos] (2016).

Ayvali : dört yazar üç kuşak iki yaka bir Ayvalık. (çev.) Hasan Özgün Tuna (2.b) İstos Yayın