AYVALIK'ta FAALİYET GÖSTERMİŞ ECNEBİ SİGORTA ŞİRKETLERİ

 

Hayrettin Paşa Mahallesi'nde, duvarında Ayvalık'a
ait olmayan sigorta plaketleri bulunan bir ev. 
(fotoğraf: HKK, 2018)

GİRİŞ

Ayvalık ile ilgili birçok konuda olduğu gibi, XIX. yüzyıl ortalarından itibaren şehirde gelişen "kapitalist ilişkiler" üzerine yeterli alan çalışması hala yapılmamıştır. 

Bu durum düşündürücüdür. Çünkü Ayvalık; Osmanlı dönemindeki sermaye birikiminin tarih-yazımı için yararlanılacak çok az sayıda bozulmadan kalmış mekandan bir tanesidir. Dolayısıyla, başka şehirler üzerine yapılacak çalışmalarda salt belgeler kullanılırken, Ayvalık üzerine yapılacak çalışmalarda -bilinçsiz turizmin neden olduğu talana rağmen-, bugüne ulaşabilmiş bir mekânsal formun içinde dolaşılabilmektedir.

Burada ele aldığım "sigorta şirketleri" konusu, her ne kadar sermaye birikimi sürecinin sonuç ürünü de olsa, Ayvalık'ta XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren başlayan sermaye dinamiklerini anlamamıza yardımcı olacaktır.

Ayvalık özelinde değinmiş olsam da aslında Anadolu coğrafyasında gelişme gösteren sigortacılık faaliyetlerinin tarihi konusunda yapılmış kapsamlı çalışma da oldukça az sayıdadır. Bu nedenle, bu çalışmada yararlandığım ana kaynak, değişik müelliflerce hazırlanan ve kısaca "şark ticaret yıllıkları" olarak andığımız, Osmanlı coğrafyasındaki sermaye hareketlerine dair değerli ipuçları veren ticaret yıllıkları olacaktır.

Çalışmada, değişik müellifler tarafından hazırlanan ve 1885-1922 yılları arasında yayımlanan "Indicateur Oriental Annuaire Almanach du Commerce" (1885-1922) (22 nüsha) dan yararlandım.

1. "felaket ticareti"nin KISA TARİHÇESİ

Dünya, sigorta kavramı ile ilk kez XVIII. yüzyılda tanıştı. Orta çağda, uzun mesafe ticareti alanında "uzmanlaşan" İtalya'da uzun yıllardır satılan "deniz nakliyat" sigortasından yola çıkan Avrupa, kullanılabilir bir standart geliştirerek bu "felaket ticaretini" kurumsallaştırdı.

Yangın sigortacılığı üzerinde çalışma yapılması fikri, 1666 yılında, 2 Eylül günü başlayan ve ancak 6 Eylül günü söndürülebilen büyük Londra yangınının yarattığı endişe üzerine geliştirilmeye başladı. Londra'da 1710 yılında Sun Fire Office (ki aynı zamanda itfaiye örgütüdür), 1720 yılında ise London Assurance ve Royal Exchange şirketleri kuruldu. Fransa'daki ilk yangın sigortası şirketi 1786 yılında kurulan Compagnie d'Assurances Contre l'Incendie'dir. ABD'de ise ilk yangın sigortası şirketi 1752 yılında kuruldu.

Osmanlı'nın bu "müessese" ile tanışması XIX. yüzyılda oldu. Bu teması sağlayan temel unsurlar; 1838 Baltalimanı Antlaşması ve ardından hazırlanan serbest ticaret antlaşmalarıdır. Özellikle 1839 Tanzimat Ferman ile "kapitalistleşme" sürecine de adım atan Osmanlı, bir dizi örgütlenme kurmaya başladı. Osmanlı'da, sigortacılık alanında 1850'den önce neler yapıldığını bilemiyoruz. Zira "sigorta" kavramı ilk kez, 1850 yılında çıkartılan Kanunname-i Ticaret ve 1860 yılında kurulmaya başlayan ticaret mahkemeleri ile karşımıza çıkıyor.

1860 yılında çıkartılan kanunun 29. maddesi "deniz sigortacılığı"nı tanımlıyordu. 1864'te çıkartılan Kanunname-i Ticaret-i Bahriye ile bu sigorta kavramları yerli yerine oturtuldu. Büyük olasılıkla o tarihlerde poliçe düzenlemek ve ödemeleri tahsil etmek, şehirde büro açmak yerine limanlarda açılmış küçük acenteler ya da gezgin poliçe satıcıları üzerinden olmalıydı. 

Osmanlı'da açılan ilk sigorta şirketi, İstanbul'da, 1862 yılında bir Avusturya şirketi olan Riunione Adriatica di Sigurta'nın acenteliğidir. Bunu 1873 yılında Trabzon'da açılan ve deniz sigortacılığı yapan Helvetia, Lloyd Suisse ve Lyonnaise acenteleri ile genel sigorta yapan Gironde izledi. Trabzon'da açılan acentelere 1884 yılında; Reliance, Manheimer ve La Fonciere'in eklendi. Ama bu acenteler o yıllarda deniz sigortacılığı dışında başka ürün satmıyordu.

Osmanlı'da, deniz nakliyat riskleri dışında kalan başta yangın riskini de karşılayacak ilk sigorta şirketi, 1863 yılında İzmir'de faaliyete geçen London Sun Insurance Company oldu. Bu şirket İzmir'deki pamuk üreticilerinin depolarındaki ürünlerin yanması riskini çok güzel satarak mükemmel bir pazar elde etti. Ardından 1869 yılında İsviçre şirketi olan Helvetia da bu alana girdi. Bunları, 1870 yılında Alman Mannheim, 1872 yılında İngiliz Northern ve North British, 1878 yılında da Fransız La Fonciere ve Alman Nord Deustche şirketleri izledi. 

1880 yılında Duyun-u Umumiye İdaresi'nin faaliyete geçmesi ile yabancı şirketler için "mükemmel bir iktisadi iklim" kuruldu ve 1889'dan itibaren peş peşe çok sayıda şirket pazara girmeye başladı: Assicurazioni Generali (Avusturya), Balkan ve Bulgaria (Bulgaristan), Dacia Romania (Romanya), Fondiaria ve Italia (İtalya), Hamburg-Münich, Hanseatische, Transatlantische ve Preussische National (Almanya), Urbaine (Fransa), Rossia (Rusya) ve son olarak 1891'de de Union de Paris (Fransa) artık faaliyetteydi.

İlk yerli sigorta şirketi ise Abdülhamid II döneminde, 1892 yılında Osmanlı Sigorta Şirket-i Umumiyesi adıyla banker Teodor Tubini Bey tarafından İstanbul'da kuruldu. 1894'e gelindiğinde Anadolu'daki sigorta acenteleri, İstanbul, İzmir, Samsun, Trabzon, Mersin, Adana, İskenderun, Giresun, Ayvalık, Bandırma, Gelibolu, Çanakkale, Tekirdağ, İzmit, Sinop, Edirne, Bursa, Eskişehir, Ankara, Uşak ve Nazilli'de çalışmaktaydı. 20. yüzyılın hemen başında Konya da bunlara eklendi.

2. DÖNEM KAYNAKLARI ÜZERİNDEN 
OSMANLI DÖNEMİ AYVALIK'ındaki SİGORTA ŞİRKETLERİ

Sigorta sektörü tüm Anadolu pazarında olduğu gibi, XIX. yüzyılın ikinci yarısında endüstriyel ve ticari örgütlenmesini yeniden kuran Ayvalık'ta da faaliyete geçti. Bu bölümde, 1898 yılına dair bilgiler içeren iki Türkçe kaynaktan yola çıkarak (Baskıcı:2002), (Kahya:2007) ve kısaca "şark yıllıkları" olarak tanınan "L’indicateur"lerin 1885-1922 yılları arasında yayımlanmış değişik baskılarında verilen bilgileri kullanarak, Ayvalık'taki sigorta pazarı bulmaya çalışılacaktır.

Günümüze en yakın döneme ait bilgiler içeren belge (Baskıcı:2002) ve (Kahya:2007)'nın çalışmalarında yararlandıkları, 1898 tarihli, İstanbul'lu avukat ve hukuk doktoru olan Hatcherian tarafından yazılan Le Fonctionnement de L'Assurance en Turquie, Extrait de la Revue Intemationale des Assurances'dır. Bu belgede ve ondan yararlanılarak hazırlanan çalışmalarda, ne yazık ki pazarın mali büyüklüğü üzerinde bilgiler bulunmamakla beraber, 1898 yılında Ayvalık'ta acentesi bulunan, üçü Almanya ve biri İngiltere merkezli dört firma olduğu anlaşılmaktadır.

Bu firmalar ve Osmanlı Devleti topraklarındaki örgütlenişleri (tablo.1)'de gösterilmektedir:

(tablo.1) 1898 YILINA GÖRE AYVALIK'ta HİZMET VEREN SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Hatcherian, 1898: 226-229 ss. ve 389-391 ss. ile F. Kahya, 2007: 157-168 ss.)

(tablo.1)'de sunulan bilgiler, çok önemli olsa da oldukça yetersizdir. Bu nedenle döneme ait bir başka belge ile bilgileri ilişkilendirmek gerekmektedir. Bu konuda, Ayvalık özelinde "resmi belge" bulmanın zorlukları düşünüldüğünde, "gayrı resmi belgelere" yönelmek zorunluluğu doğmaktadır ve bu belgelerin başında da "şark ticaret yıllıkları" gelir.

2.1. Indicateur Oriental Annuaire 

Ayvalık'taki sigorta acenteleri hakkında bilgi içeren ilk "şark ticaret yıllığı", Indicateur Oriental Annuaire Almanach du Commerce-1885/86'dır. Yıllıkta verilen 1885 yılı (aslında 1884) bilgileri ışığında, Ayvalık'ta The Queen ve Royal adlı sigorta firmalarının acentelikleri bulunmaktadır (tablo.2).

(tablo.2) YILLIĞIN 1885-86 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Cervati,1885-1886:443)

Yıllığın bu baskısının reklam eki olarak hazırlanmış sayfalarının, 84 [842] ve 95 [853] numaralı sayfalarında iki sigorta acentesinin de reklamları bulunmaktadır. Bunlardan ilki The Queen şirketinin acentesi olan Michel D. Apostolelis'dir. Apostolelis, verdiği reklama göre hem komisyonculuk yapmaktadır ve aynı zamanda, Londra merkezli Bolling & Love emlak firmasının da aracılığını üstlenmektedir. (resim.01)

(resim.01) Michel D. Apostolelis firmasına ait reklam (84 [842] s.)

Diğer firma ise Royal sigortadır. Bu firmanın Ayvalık acenteliğini G.D. Sevasto üstlenmiştir. Yayınlanan reklama göre Sevasto 1885 yılında, Ayvalık-Çanakkale arasında sefer yapan Hellespont vapur şirketinin acentesidir ve ayrıca zeytinyağı, sabun ve her türlü zirai yerel ürünün ticaretini yapmaktadır (resim.02).

(resim.02) G.D. Sevasto firmasına ait reklam (853 s.)

Hem 1888 yılında Indicateur Ottoman adıyla ve hem de 1889 yılında Annuaire Oriental adıyla yayımlanan yıllıklarda, sadece Georges D. Sevasto tarafından yönetilen Royal Insurance şirketinin adı bulunmaktadır.

1891 yılı basımındaki bilgilerde, hem firma sayısında artış gözlenmektedir ve ve hem de bu basımda poliçe türleri ayrıntılandırılmıştır. Buradaki bilgiler (tablo.3)'de sunulmaktadır.

(tablo.3) YILLIĞIN 1891 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Cervati,1891:803)

İncelediğimiz baskıdaki bilgiler ile (tablo.1)'i karşılaştırdığımızda, Transatlantique ve Phénix Anglais firmalarının adlarıyla, her iki tabloda da karşılaşmaktayız. Buradan hareketle, bu iki firmanın Ayvalık'taki en eski iki sigorta firması olduğunu ileri sürebiliriz.

Annuaire Oriental'in 1892-1893 basımındaki sigorta firmaları ile ilgili bilgiler, bir önceki baskıdakinin tekrarıdır. Yıllığın 1893-1894 basımında verilen bilgilerde Manheim sigorta gözükmemekte ve sigorta firması sayısı dörde düşmektedir. Bu basıma ait bilgiler (tablo.4)'te sunulmuştur.

(tablo.4) YILLIĞIN 1893-94 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Cervati,1893-1894:892)

Yıllıkların, 1894, 1895 ve 1896-1897 baskılarındaki sigorta firmalarına dair bilgiler tekrar edilmiştir. 1898 baskısında yeni bir sigorta firması karşımıza çıkar: Citè de Paris. 1898 baskısındaki bilgiler (tablo.5)'de sunulmuştur.

(tablo.5) YILLIĞIN 1898 BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Cervati,1898:1042)

Şark ticaret yıllıklarının 1900 yılı basımındaki verilere göre Ayvalık'taki sigorta firmalarında ciddi bir artış gözlenmektedir. 1900 yıllığına göre Ayvalık'ta, 7 girişimci, 13 sigorta firmasının temsilciliğini almıştır. Bu yıla ait bilgiler (tablo.6)'da sunulmaktadır.

(tablo.6) YILLIĞIN 1900 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Cervati,1900:1179)

Yıllıkların 1901 baskısında bazı değişiklikler gözlenmektedir. Bu değişikliklere göre hazırlanan liste (tablo.7)'de sunulmuştur.

(tablo.7) YILLIĞIN 1901 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Cervati,1901:1220)

1902 basımı yıllıktaki bilgilere göre Ayvalık'taki sigorta firmalarının ve acente açan girişimcilerin sayılarında çok ciddi bir artış gözlenmektedir. Bu şehirdeki ticari hayatın giderek zenginleştiğini de gösteren bir veri olarak ileri sürülebilir. Bu yıllıktaki bilgileri gösteren liste (tablo.8)'de sunulmuştur.

(tablo.8) YILLIĞIN 1902 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Cervati,1902:1316)

Yıllığın 1903 yılı baskısında da değişiklikler gözlenmektedir. Yıllıktaki bilgilere göre yeni girişimciler sektöre girmiş ve bazı sigorta firmaları da Ayvalık sigorta pazarından çıkmıştır. Bu yıla ait liste (tablo.9)'da sunulmaktadır.

(tablo.9) YILLIĞIN 1903 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Cervati,1903:1523)

1904 baskısında da bazı değişiklikler bulunmaktadır. Bu baskıdaki bilgilere göre hazırlanmış liste (tablo.10)'da sunulmaktadır.

(tablo.10) YILLIĞIN 1904 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Cervati,1904:1533)

Yıllıkların 1909 ve sonrası baskıları, şirket ortaklığına katılan John A. Rizzo'nun editörlüğünde çıkartılmıştır. Bu baskıdan itibaren yıllığın içerik sunumunda bazı değişikliklerle de karşılaşılmaktadır. 1909 baskısında -ki 1908 yılına ait bilgilerdir- verilen bilgilerden yola çıkarak, Ayvalık'ta her iş kolunda olağanüstü bir büyüme, bir tür zirve yaşandığı gözlenmektedir. Bu zirve "bir yıl daha sürecek" ve Haziran 1909 olayları sonrasında ilan edilen "idare-i örfiye” ile, şehrin kaderi yeniden 1821'de olduğu gibi değişecektir. Bu baskıdaki bilgilerden oluşan liste (tablo.11)'de sunulmuştur.

(tablo.11) YILLIĞIN 1909 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Rizzo,1909:1882)

1912 yılı yıllığındaki bilgiler (tablo.12)'de sunulmaktadır.

(tablo.12) YILLIĞIN 1912 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Rizzo,1912:1386)

Yıllığın 1913 ve 1914 yılı baskıları aynı bilgilşerin tekrarı şeklinde çıkmıştır. Bu baskılara göre, 1912 baskısında bulunan D. Caldi'nin acentesi olduğu Continental sigorta, listede yer almamaktadır. 1913 ve 1914 yıllıklarında verilen bilgiler (tablo.13)'de sunulmaktadır.

(tablo.13) YILLIĞIN 1913 YILI BASKISINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Rizzo,1913:1395)

Yıllıklar, dünya savaşı boyunca, 1915-1920 yılları arasında basılmadı. 1921 yılında çıkan baskı ise problemli bir dönemin ürünü olmuştu. Bu durumu Rizzo, 1921 yılı baskısının ön sözünde şöyle ifade eder: 

"Altı yıl süreyle yayından kaldırıldıktan sonra böyle bir organizmada meydana gelen rahatsızlıkları gözünüzde canlandırmanız zor olmaz. Çalışmayı derlemenin normal zorluklarına ek olarak, bu basım için çeşitli türden karmaşıklıklar da oldu: yeni bir nüfus sayımı yapmanın zorluğu, anormal siyasi nedenlerden kaynaklı taşra kasabalarının bilgilerini düzeltmenin imkansızlığı, işi yeni ve tecrübesiz kişilerle yürütmenin, eksik tipografik malzemeyi (yeniden) yerine koymanın, vilayetleri yeni siyasi tabana uyarlamak için yeniden düzenlemenin zorlukları...” (Rizzo,1921:[3]).

Buna rağmen 1921 yılı baskısı yapılmış ve dağıtılmıştır. 1922 baskısı da aynı içeriğin tekrarı biçimindedir. Bu yıllıklardaki bilgilere göre hazırlanan liste (tablo.14)'te sunulmaktadır.

(tablo.14) 1921 ve 1922 YILI BASKILARINA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Rizzo,1921:1264 ve 1922:1212)

SONUÇ

Ayvalık'ta faaliyet gösteren sigorta firmaları ve bunların acentelerine dair bilgileri, yıllıkların 1885 baskısından itibaren olan nüshalarında bulmaktayız. Buna göre 1885-1922 yılları arasında 35 sigorta firması Ayvalık'ta acentelik dağıtmıştır. 

Yıllıktaki bilgilere göre Ayvalık'ta acentelik vermiş en eski sigorta şirketleri Queen ve Royal sigortalardır. Yine kayıtlara göre Royal Sigorta 1890'a kadar faaliyet göstermiştir.

Bu firmalardan, ticari olarak en uzun dönem faaliyet gösteren Norddeutsehe sigortadır. Bu firma; 1894 yılından itibaren Ayvalık'ta olduğunu anlamaktayız. Firma, okuma olanağı bulamadığım 7 yılı ve I. Dünya Savaşı nedeniyle baskı yapılmayan 6 yılı da eklersek toplam 29 yıl (16+7+6) [1] faaliyet göstermiştir. Bu firmayı, yıllığın 1891-1909 arasındaki basımlarında verilen bilgilere göre 25 yıl (14+5+6) faaliyette olduğu anlaşılan Transatlantique izlemektedir. 

1900-1922 [2] yılları arasında 4 firmanın adları ile karşılaşılmıştır. Toplam 23 yıl (11+6+6) hizmet vermiş olan bu firmalar: La Francfortoise, New-York, Providentia, Suisse sigortalardır. 1891-1902 yılları arasında yayımlanan yıllıklarda adı bulunan Hambourg-Munich United sigortanın da 12 yıl (11+1+0) faaliyette bulunduğunu söyleyebiliriz. İnceleme yaptığımız dönem içinde, Fortuna de Berlin ve La Gardiene firmaları, sadece 1 yıl hizmet vermişlerdir. 

Tüm firmaların ve hizmet verdikleri dönemleri gösteren liste (tablo.15)'te sunulmuştur.

(tablo.15) 1885-1922 ARASI BASKILARA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA FİRMALARI

(Kaynak: Cervati ve Rizzo,1885-1904)

Bu firmalardan acentelik alan 23 Ayvalıklıya ait liste ise (tablo.16)'da sunulmaktadır.

(tablo.16) 1885-1922 ARASI BASKILARA GÖRE AYVALIK'taki SİGORTA ACENTELERİ

(Kaynak: Cervati ve Rizzo,1885-1904)

(tablo.16)'dan da görülebileceği üzere Ayvalık'taki ilk sigorta acenteleri G.D. Sevasto ve M.D. Apostolelis'dir. En uzun süre sigorta acenteliği yapan tüccarlar ise C.D. Xenakis ve G. Christodoulos'dur. Yıllıklardaki bilgilere göre bu iki tüccarın da 1891-1922 yılları arasında topma 32 yıl (19+8+6) faaliyette bulunduğunu söyleyebiliriz. 

Bu incelemede de öne çıktığı gibi, Ayvalık'ın ticari hayatı 1902-1909 yılları arasında dikkat çekici şekilde zirve yapmaktadır. Yıllıklar üzerinde yaptığım başka çalışmalarda da tespit ettiğim bu durum Ayvalık tarihi çalışan araştırmacılar için önemsenmelidir. Zira, Ayvalık'ta, 2 Haziran 1909 günü başlayan ve giderek artan bir dizi gerilim yaşanmıştı. Hükumet, şiddetlenen çatışmaları bastırmak amacıyla 14 Haziran 1909 tarihinde "Ayvalık ve Yunda adasında idare-i örfiye” ilan etmişti. Bu sıkıyönetim süresince çok sayıda kişi Ayvalık'tan tehcir edildi [3]. 

1885-1922 yılları arasında yayımlanan Şark Ticaret Yıllıklarında bulunan bilgilerden yola çıkarak hazırlanan bu derlemenin, Ayvalık tarihi üzerine çalışan araştırmacılara katkı vermesini umar, sağlıklı günler dilerim.

Dostluk ve Saygılarımla,

DİPNOTLAR

[1] Parantez içinde verilen bilgiler şöyledir:

(okunmuş yıllık yıl sayısı + faaliyet dön. okunamayan yıl sayısı + 1. Dünya Savaşı dönemi)

[2] 1899 yıllığı okunamadığı için firmaların Ayvalık'ta faaliyete başlama yılı bilgisi tam olarak doğru olmayabilir.

[3] Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz.: Arıkan, 2011.

BİBLİYOGRAFYA

1. Annuaire Oriental baskıları

Cervati, R.C. [yay.hzl.]

(1885-86). Indicateur oriental : ánnuaire-almanach du commerce de l'industrie ...
(1888). Indicateur Ottoman: Annuaire du commerce de l'industrie, de l'administration ...
(1889-1890). Annuaire Oriental: du commerce l'industrie de l'administration et de ...
(1891). Annuaire Oriental: (ancien indicateur oriental) du commerce de l'industrie, ...
(1892-1893). Annuaire Oriental: (ancien indicateur oriental) du commerce de ...
(1893-1894). Annuaire Oriental: (ancien indicateur oriental) du commerce de ...
(1894). Annuaire Oriental: (ancien indicateur oriental) du commerce de l'industrie ...
(1895). Annuaire Oriental: (ancien indicateur oriental) du commerce de l'industrie, ...
(1896-1897). Annuaire Oriental: (ancien indicateur oriental) du commerce de ...
(1898). Annuaire Oriental (ancien indicateur oriental) du commerce de l'industrie, de ...
(1900). Annuaire Oriental ......
(1901). Annuaire Oriental ......
(1902). Annuaire Oriental ......
(1903). Annuaire Oriental ......
(1904). Annuaire Oriental ......

Rizzo, A. [yay.hzl.]

(1909). Annuaire oriental:...
(1912). Annuaire oriental: ...
(1913). Annuaire oriental: ...
(1914). Annuaire oriental: ...
(1921). Annuaire Oriental: ...
(1922). Annuaire Oriental: ...

2. Basılı Belgeler

Akbulut, H. (2014).

Cumhuriyet dönemine kadar Osmanlı İmparatorluğu'nda sigortacılık. (Tez No.359892), [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/ 

Andria J. (1895).

Indicateur des professions commerciales et industreiles de Smyrne de l'Anatolie des cotes, des iles etc. [İzmir]: Imprimerie Commerciale Timoni.

Arıkan, Z. (2011)

1909 Ayvalık hadisesi. Ankara : Türk Tarih Kurumu Belleten, 75(272), 159-190.

Baskıcı, M. (2002).

Osmanlı Anadolu'sunda sigorta piyasası: 1860-1918. Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 4 (57), 1-33. 

Kahya, F. (2007).

Osmanlı Devleti’nde sigortacılığın ortaya çıkışı ve gelişimi. (Tez No.208706) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/ 

Kahya, F. (2016).

Osmanlı döneminde sigorta şirketlerinin rağbet ettikleri şehirler. İstanbul: Marmara Üniversitesi VIII. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu 27-28 Mayıs 2016 Tebliğler Kitabı, ss.100-109.

Nalpas, J.L. (1893).

Annuaire des commerçants de Smyrne et de l'Anatolie. [İzmir]: Imprimerie Commercial G. Timoni & Co.

Nalpas, J.L. (1894).

Annuaire des commerçants de Smyrne et de l'Anatolie. [İzmir]: Journal de Smyrne.