ŞARK YILLIKLARINA GÖRE AYVALIK'taki "bakkal" ve "şekerlemeci" ESNAFI

(fotoğraf.01) 1900'lerdeki bir İzmir "bakkalı".
(kaynak: x.com)

 

"L'Indicateur Ottoman" üzerinde  yaptığımız 1881-1922 yılları Ayvalık'ı okumalarına devam ediyoruz. Bugün o yıllarda görev yapan ve yıllığa reklam veren  "bakkal" ve "şekerlemeci" esnafına değineceğiz.

BAKKALLAR

Diğer ülklerde olduğu gibi Osmanlı'da da "bakkallık" ciddi bir sermaye birikimi sağlayan ticaret koluydu. Bu sermaye birikimi konusunda, Eminzadeler ve Gümüşlü fabrikası hakkkında yaptığım bir değerlendirmede;

"... 1914-1918 yılları arasında -veya sonrasında- Kırım göçmeni Eminzadeler önce Karaman'a yerleşirler. Burada yaşayamayacaklarını anlayan aile Balya (Balıkesir) Karaayıt'a yerleşir. Eminzade Hafiz Ali, burada binlerce işçi çalıştıran Karaayıt Madenlerinde bir bakkal dükkanı açar. Bu bakkal dükkanı aileye önemli bir servet kazandırır."

diye yazmıştım  (Köksal,2024:[10]).

Ayvalık'ta da ciddi "kâr yapılan bu alanda" 1894-1922 yılları arasında, "L'Indicateur Ottoman"da 17 bakkalın adı ile karşılaşılmıştır. Bu bakkalların adları söyledir;

A. Agiostratidi

P. Armadas

J. Charalambos ve Ort.

P. Charalambos ve Ort.

A. Chryssomilas

A. Courachanis

A. Kelmelis

Karavotsakismeno Kardeşler

Moumtzis Kardeşler

Moumdjis Kardeşler

A. Petras

N. Petras

D. Petras

C. Psaras

P. Psaras

P. Yanaquellis (Yannakelis ve P. Yannakelis)

P. Yarleli

Bunlar içinde A. Petras, D. Petras ve N. Petras ile C. Psaras ve P. Psaras' ın kardeş veya baba-oğul olabileceği düşünülmelidir. Bakkalların adları ve çalışma sürelerini (tablo.01)'de görülmektedir.

(tablo.01) 1894-1922 arası çalışan bakkallar listesi.
(kaynak: SALT Araştırma)

.: büyütmek için tabloya basınız :.

ŞEKERLEMECİLER

Bundan 6-7 yıl evvel sempozyum hazırlıkları sırasında Ahmet Yorulmaz ailesi ile röportaj yapmak için, sevgili Cafer (Çaylan)'le birlikte Gömeç/Dursunlu'ya gitmiştik. 

Röportajın bir yerinde Semra ve Volkan Berksu, Yorulmaz'ı anlatırken:

...

VB     - Mahmut Ağabey'in yanında çalışıyordu... Şekerci dükkanında çalışıyor. Hatta ...

CÇ     - Mahmut Ağabey, Mahmut Amca Ayvalık'ın ilk şekercisi mi?

VB     - Evet ilk şekercisi.

SB     - Şeker üretiyorlardı. Kendileri yapıyorlar...

VB     - Akide şekeri...

CÇ     - Di mi? O zaman verdikleri akide şekeri...

SB     - Akide şekeri yapıyorlar. Eniştem de hatta hamur işinde çalışıyor.

VB     - Evet.

SB     - Şeker hamurla yaparken. Karın kaslarım o sıcaktan etkilendi dedi.

demişti (Köksal,2019).

O yıl ya da bir yıl sonra Psarros'un kitabına sahip oldum. Psarros kitabında, "Zacharos Papoukas" (Ζαχαρως Παπούκα) mahallesinden, bugün Talat Paşa caddesi dediğimiz yolun "dere" (ποτάμι) olduğu günlerden bahetmekte ve "Louli'nin ahşap köprüsü" (Σανίδα του Λουλη) ile "şekerci Louli" (Ζαχαροπλαστείο Λουλη)'den söz etmekteydi (Psarros,2017:196). 

Bu iki olay da, Ayvalık'taki "şekercilik" hakkında temel bilgileri vermekte idi.

"L'Indicateur Ottoman"lar da Ayvalık'ta 1902-1922 yılları arasında 10 şekerlemecinin adını vermektedir.

Bu şekerlemicilerin adları söyledir;

G. Angelidės

C. Bouyouka

J. Chademenos

P. Dimitrakelis

E. Ducas ve Ort.

A. Loulis

M. Saltas

P. Sotiriou

C. Vouyouka

A. Zacharis

Büyük olasılıkla Psarros'un bahsettiği kişi de A. Loulis olmalıdır. Bu kişileri gösteren tablo aşağıdadır (tablo.02):

(tablo.02) 1902-1922 arası çalışan şekerlemeciler listesi.
(kaynak: SALT Araştırma)

.: büyütmek için tabloya basınız :.

--- 

KAYNAKÇA

Köksal, H.K. (2024).

Gümüşlü zeytiyağı, sabun ve prina fabrikası için bir tarihçe denemesi, 31 Mayıs 2024 toplantı dokümanı.

Köksal H.K. (2019).

Semra ve Volkan Berksu ile 19.1.2019 günü yapılan görüşmenin bant kaydı. 2.bant, 00:05:17-00:05:47 arası.

Psarros, D.E. (2017).

Το Αιβαλι kαι η Μικρασιατικη Αιολιδα, (εκδ.) Κωστουλα Σκλαβενιτη, Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικης Τραπεζης, Αθηνα.