AYVALIKLI SANATÇI ve DÜŞÜNÜRLER XVIII: Efstratios Petrou Kydonievs (Ευστράτιος Πέτρου ο Κυδωνιεύς)

Efstratios Petrou Kydonievs (Ευστράτιος Πέτρου ο Κυδωνιεύς), Helen eğitimciydi.

Efstratios, 1782 yılında Ayvalık'ta doğdu. Baba adı Petros (Πέτρος), anne adı Myrsini (Μυρσίνη)'ydi. Büyük olasılıkla, soyadından yola çıkarak ilk Ayvalık [1] sakinleriydi ve zengindiler (Köksal,2021 ve Köksal,2023). 

1812'den Haziran 1821'e kadar Ayvalık Akademisi (Ακαδημία Κυδωνιών)'nde eğitimci olarak görev yaptı (Köksal,2015). Orada Yunanca gramer ve antik Yunan dilinin unsurları üzerine dersler verdi. İdeolojik olarak Veniamin Lesvios (Βενιαμίν Λέσβιος) [2] ve Kahire'den etkilenerek, "zamanın" liberal çevrelerinde yer alıyordu. 

Haziran 1821 tarihleri arasında gelişen olaylar sonrasında Ayvalık boşaltıldı ve o, önce Psara (Ψαρά)'ya, oradan da Andros (Άνδρο)'a kaçtı ve oradan da Tino (Τήνο)'ya ulaştı. Tino'da bir okul kurdu ve 1824'ten 1841'e kadar okulun müdürü ve Yunanca öğretmenliği yaptı. 

Kapodistrian karşıtı inançları daha sonra daha da güçlendi ve Eylül 1832'nin başında Tinos Evangelistria Kilisesi Komiserleri ve Okul Müfettişleri, Petros'un siyasi inançlarına karşı çıkarak onu istifaya zorladı. Tinos Rum Okulu öğrencileri, ebeveynleri ve velileriyle birlikte okula gitmekten kaçınarak ve ihraç edilen öğretmenlerinden evde ders alarak bu değişikliği protesto etti.

1841 yazında yaşlılık ve hastalık nedeniyle okul hizmetinden ayrıldı ve Yunan devletinden ayda 100 drahmi emekli maaşı ve Evangelistria kilisesinden de 50 drahmi yardım alarak yaşlılığını yaşadı.

27 Mart 1843 tarihinde Tino'da öldü.

----

DİPNOTLAR

[1]  Ben yıllarca karşı çıksam da, Ayvalık'ın XVIII. yüzyıldaki adının "Kidonya" olduğunu yazan bir belgenin çevirisini yapmış ve yayımlamıştım. Yıllar sonra bir başka makalemde bu belgeyi yeniden ele almış ve başka belgelerle kıyaslama yaparak, Ayvalık "kent merkezine" dair yeni açılımlar yapmıştım. 

Tartışmaya açtığım bu görüş, Türkçe Ayvalık araştırması yapanlarca "itibar edilmemiş", yazıya -yani "kent merkezi" yazısına- yanıt "Yunanistanlı" bir tarih öğretmeninden gelmişti.

[2] Veniamin Lesvios, 1759 ya da 1762'de Midilli, Plomari kasabasında doğdu. 1824 yılında Mora Yarımadası, Nafplion kentinde öldü. Vaftiz adı Basile (Βασίλειος) olan Veniamin'in, babası Ioannis Georgandis veya Square (Ιωάννης Γεωργαντής ή Καρρέ) , annesi ise Amyrissa (Αμύρισσα)'dır.

----

KAYNAKÇA

Köksal, H.K. (2015).

    Ακαδημία Κυδωνιών / AYVALIK AKADEMİSİ, 30.4.2015

    son erişim tarihi: 20.12.2023

Köksal, H.K. (2021).

    1653 TARİHİNDE ADLARI YAZILAN, 33 AYVALIK'LI AİLE, 29.8.2021

    son erişim tarihi: 20.12.2023

Köksal, H.K. (2023).

    XVII. YÜZYILA AİT BELGELER ÜZERİNDEN "kent merkezini" YENİDEN ..., 30.8.2023

    son erişim tarihi: 20.12.2023

AYVALIKLI SANATÇI ve DÜŞÜNÜRLER XIV: Georgios Sakkaris (Γεώργιος Σακκάρης)

Georgios Sakkáris (Γεώργιος Σακκάρης) Helen eğitimci ve yazar idi.

1870 tarihinde Ayvalık'ta doğdu.  Babasını erken yaşta kaybettiği için çocukluğu zor geçti. 1875 yılında annesi ve üç kız kardeşiyle birlikte Atina'ya taşındı ve orada filoloji eğitimini büyük bir yoksunlukla tamamladı.

1892'de iki yıllığına Almanya'ya taşındı ve burada klasik edebiyat ve pedagoji eğitimini tamamladı. Yunanistan'a döndükten sonra bir süre Sifnos (Σίφνος :: Yavuzca)'ta okul müdürü olarak çalıştı ve Eylül 1895'te Pisidia (Πισιδία :: Isparta)'ya gitti ve burada iki veya üç yıl boyunca kasabanın lisesine müdür olarak atandı.

Bir sonraki hedefi, başlangıçta Ayvalık akademisinde öğretmen olarak çalıştığı memleketi Ayvalık'a dönmekti. 1905-1909 döneminde, daha sonraki yazılarında kullandığı Ayvalık akademisinde müdür olarak görev yaptı. Bu süre zarfında, Rum Ortodoksların ulusal oluşumuna ve siyasi özerkliğine adanmış militan ancak kısa ömürlü bir dernek olan "Ayvalık Siyasi Dernek"inde 1908-1909 döneminde yönetim kurulu üyesi olarak da görev yaptı (Köksal,2015, Köksal.2021 ve Köksal,2023). Ayvalık lisesindeki görev süresi boyunca, önce öğretmen sonra da lise müdürü olarak, programa eklediği; "temel muhasebe" ve "temel tarım bilgisi" gibi uygulamalı dersler karakterize olmuştur. 

Sakkáris ilk kitabı olan Ticari Muhasebe (Λογιστική Εμπορική) adlı kitabını 1903 yılında yazdı. Bu kitap Ayvalık Akademi'sinde okutulmak için hazırlanmış bir muhasebe kitabıydı. 

1909'da görevinden istifa etti ve Ayvalık'tan İzmir'e doğru yola çıktı. Orada şehrin önemli okullarından bazılarında öğretmenlik yaptı. "Özel Kyriakou Gianniki Helenik Alman Lisesi"nde ders verdiği ve o yıl kurulan "Evanjelik Okulu"nda "ticaret dersi" verdiği belgelere dayanmaktadır. Ayrıca bu dönemde, "Homeri Kız Okulu"nda da öğretmen olduğu ileri sürülmektedir.

Daha sonra Kıbrıs'a taşındı ve Eylül 1914'te Lefkoşa'daki Pancyprian Lisesi'ne lise müdürü olarak atandı. 30 Ocak 1915'teki okul kutlamaları sırasında yaptığı konuşma daha sonra Küçük Asya'da Helenizm (Ο Ελληνισμός εν τη Μικρά Ασία) adıyla 22 sayfalık broşür olarak yayımlandı. 

1916'da yine Kıbrıs'ta Amfissa Lisesi'nde öğretmen olarak atandı ve 1919'a kadar, üç yıl burada kaldı. Bu dönem boyunca Rodos Venetokleio Gymnasium'unda lise öğretmeni olarak görev yaptığına dair bilgiler olsa da, bu bilgiler kesin değil. 

Sakkaris, Yunanistan'a yerleştikten sonra, orada kaldığı süre boyunca topladığı materyallere dayanarak, memleketinin tarihi ve dili hakkında bir dizi çalışma yazdı. 1920 yılında Faydalı Kitapları Yayma Derneği tarafından kurulan Milli Yayınlar Komitesi tarafından, şehrinin Rumluğunu vurgulamak ve açık bir şekilde göstermek amacıyla Kidonya Tarihi (Ἱστορία τῶν Κυδωνιῶν) yazmak üzere görevlendirildi. Eğitimde getirdiği yenilikçi çabadan bu kitabında söz etmektedir. Kitabın yazılış gerekçesi ve serinin diğer kitaplarının açıklamasını önceki bir blogumda yazmıştım. Bu blogumda söz ettiğim gibi bu kitap, üzerinden 100 yıllık bir süre geçse ve "tartışmalı" bilgiler içerse de, halen referans alınan bir kaynak durumundadır. (Köksal,2021). 

O tarihten emekli olduğu 1927 yılına kadar muhtemelen Atina'daki çeşitli okullarda lise müdürü olarak görev yaptı. 1927 yılında yine liselerde okutulmak üzere Mantık (Λογική) adında bir kitap yazdı. Bu kitap; 1930 (2.b), 1939 (4.b) ve 1942 yıllarında yeniden basıldı.

Georgios Sakkáris 1942'de Atina'da öldü.

BİBLİYOGRAFYASI

1903

Λογιστική Εμπορική, βιομηχανική, γεωργική και τραπεζιτική.

Muhasebe Ticari, endüstriyel, tarım ve bankacılık

Atina: Typ. Anésti Konstantiníd (Τυπ. Ανέστη Κωνσταντινίδου), 

1915

Ο Ελληνισμός εν τη Μικρά Ασία : Πανηγυρικός απαγγελθείς επί τη εορτή των Τριών Ιεραρχών εν τω Παγκυπρίω Γυμνασίω

Küçük Asya'da Helenizm: Kıbrıs Pankyprío Lisesi'nde Üç Hiyerarşi Bayramı üzerine okumalar

Lefkoşa: Petridou ve Nikolaou (Πετρίδου και Νικολάου), ? cm x ? cm, s.22.

broşür.

1920

Ἱστορία τῶν Κυδωνιῶν

Kidonya Tarihi

Atina: Sýllogos prós diádosin Ofelímon Vivlíon (Σύλλογος πρὸς διάδοσιν Ὠφελίμων Βιβλίων), 21.0 cm x 14.0 cm, s. 263+2.

tarih.

1927

Λογική: πρός χρῆσιν τῶν γυμνασίων καί τῶν ἀντιστοίχων σχολείων τῆς μέσης ἐκπαιδεύσεως, 

Mantık: Liselerin ilgili ortaöğretim okullarının kullanımı için

Atina: D.N.Tzaka, S.D. Eelagramtika & Co (Δ.Ν. Τζάκα, Σ.Δ. Eλαγραμμάτικα & Σία), ? cm x ? cm. s.?.

ders kitabı.

----

KAYNAKÇA

Köksal, H.K. (2023).

    bir zamanlar Ayvalık VII... AYVALIK YUNAN SİYASET DERNEĞİ, 2.7.2023

    son erişim tarihi: 22.12.2023.

Köksal, H.K. (2021).

    İMAL EDİLMİŞ TARİH: Faydalı Eserleri Yayma Derneği Yayınları, 19.7.2021

    son erişim tarihi: 22.12.2023.

Köksal, H.K. (2015).

    Ακαδημία Κυδωνιών / AYVALIK AKADEMİSİ, 30.4.2015

    son erişim tarihi: 22.12.2023.

Sakkáris, G. (1903).

    Λογιστική Εμπορική, βιομηχανική, γεωργική και τραπεζιτική, Τυπ. Ανέστη Κωνσταντινίδου, Atina.

Sakkáris, G. (1915).

    Ο Ελληνισμός εν τη Μικρά Ασία : Πανηγυρικός απαγγελθείς επί τη εορτή των Τριών Ιεραρχών

    εν τω Παγκυπρίω Γυμνασίω, Τύποις "Λευκωσίας¨ Πετρίδου και Νικολάου, Lefkoşa.

Sakkáris, G. (1920).
    Ἱστορία τῶν Κυδωνιῶν (1.b) , Atina: Sýllogos prós diádosin Ofelímon Vivlíon (Σύλλογος πρὸς
    διάδοσιν Ὠφελίμων Βιβλίων), 21.0 cm x 14.0 cm, s. 263+2.

Sakkáris, G. (1927).

    Λογική : πρός χρῆσιν τῶν γυμνασίων καί τῶν ἀντιστοίχων σχολείων τῆς μέσης                        

   ἐκπαιδεύσεως, Εκδοτικός Οίκος Δ. Ν. Τζάκα, Σ. Δ. Δελαγραμμάτικα & Σία., Atina.