AYVALIK'da ÇEKİLEN TÜRK FİLMLERİ

Yaptığım araştırmalar sonucunda, ilki 1960 yılı yapımı olan "Yak Bir Sigara" olmak üzere, Ayvalık'ta çevrilen 43 Türk filmi olduğunu belirledim. Buna karşın hala; "3 Çapkın Gelin" (1963), "Yarı Yol" (2018) ve "Kızı Kazan Aşk" (2024) filmlerini bulup izleyemediğimi okura belirtmeliyim.

Burada genel bilgilerini okuyacağınız filmlerin teknik bilgilerini IMDB (Internet Movie Data Base) den toparladım ve ayrıca film hakkında yazılmış olan yorumları da değişik siteleri gezerek topladım. 

Okur film afişlerine "tıkladığı" takdirde o filme özel hazırlanan bloga ulaşacaktır. 

Bu derlemeyi yaparken kafamda yeni bir proje gelişti. Bu 43 filmin çevrildiği mekanların, bugünkü durumlarını da fotoğraflayarak "dün/bugün" karşılaştırmasını yapacağım en kısa sürede. 

Hadi şimdi bu filmleri tarih sırasına göre şöyle bir anımsayalım: (filmin sayfasına gitmek için afişe "tıklayınız")

-- * --

01. [1960] Yak Bir Sigara (Bülent Şentay'ın katkısıyla)

dram

Yönetmen: Agah Hün

Senaryo: Agah Hün

Oyuncular: Muharrem Nur, Agah Hün, Oktar Durukan, 

Reha Yurdakul, Muzaffer Nebioğlu

Süre: 197 dakika

IMDB puanı: 5.5/10 (benim verdiğim puan 6/10)

02. [1961] Üç Çapkın Gelin (Bülent Şentay'ın katkısıyla)

macera-dram-komedi

Yönetmen: Süha Doğan

Senaryo: Sadık Şendil

Oyuncular: Ali Şen, Öztürk Serengil, Suna Selen, 

Uğur Kıvılcım, Orhan Günşiray

Süre: 83 dakika

IMDB puanı: ?/10 (?/10)

03. [1964] Duvarların Ötesi (Nazlı Çakın'ın katkısıyla)

dram-polisiye

Yönetmen: Orhan Elmas

Senaryo: Turgut Özakman

Oyuncular: Tanju Gürsu, Belgin Doruk, Erol Taş, 

Özden Çelik, Hayati Hamzaoğlu

Süre: 72 dakika

IMDB puanı : 6.8/10 (8.0/10)

04. [1970] Kendim Ettim Kendim Buldum

dram

Yönetmen: Sadık Şendil

Senaryo: Sadık Şendil

Oyuncular: Seher Şeniz, Bilal İnci, Necdet Yakın, 

Fikret Hakan, Sema Özcan

Süre: 78 dakika

IMDB puanı: 4.6/10 (5.0/10)

05. [1971] Hayat Sevince Güzel

komedi-dram-müzikal

Yönetmen: Tamer Gürsu

Senaryo: Hamdi Değirmencioğlu

Oyuncular: Zeynep Değirmencioğlu, Semra Sar, Münir Özkul, 

Metin Serezli, Suna Pekuysal

Süre: 94 dakika

IMDB puanı: 5.8/10 (6.0/10)

06. [1973] Hayat Bayram Olsa

komedi-romantik

Yönetmen: Orhan Aksoy

Senaryo: Bülent Oran, Ahmet Üstel

Oyuncular: Hülya Koçyiğit, Kadir İnanır, Hulisi Kentmen,

Cevat Kurtuluş, Bilge Zobu

Süre: 88 dakika

IMDB puanı: 5.7/10 (5.0/10)

07. [1973] Kambur

dram

Yönetmen: Atıf Yılmaz

Senaryo: Ayşe Şasa, Erdoğan Tünaş

Oyuncular: Fatma Girik, Kadir İnanır, Suzan Avcı,

Muzaffer Kurdoğlu, Ahmet Danyal Topatan 

Süre: 89 dakika

IMDB puanı: 6.2/10 (7.0/10)

08. [1974] Özleyiş

dram-romantik

Yönetmen: Aram Gülyüz

Senaryo: Hamdi Değirmencioğlu

Oyuncular: Zeynep Değirmencioğlu, Mesut Engin, Bahar Erdeniz,

Hulisi Kentmen, Mürüvvet Sim

Süre: 88 dakika
IMDB puanı: 5.0/10 (5.0/10)

                

09. [1975] Ateş Böceği  (Ömer Kazım İnce'nin katkısıyla)

komedi-romantik

Yönetmen: Osman Fahir Seden

Senaryo: Ahmet Üstel

Oyuncular: Tarık Akan, Necla Nazır, Hulusi Kentmen,

Osman Fahir Seden, Muharrem Gürses

Süre: 73 dakika

IMDB puanı: 7.0/10 (7.0/10)

10. [1976] Alev

dram-romantik

Yönetmen: Nejat Saydam

Senaryo: Nejat Saydam

Oyuncular: Kadir İnanır, Necla Nazır, Hulisi Kentmen,

Kadir Savun, Aliye Rona

Süre: 79 dakika
IMDB puanı : 5.4/10 (6.0/10)

                            

11. [1976] Bıktım Her Gün Ölmekten

dram-romantik-müzikal

Yönetmen: Osman F. Seden

Senaryo: Erdoğan Tünaş

Oyuncular: Orhan Gencebay, Necla Nazır, Hulisi Kentmen,

Erol Taş, Şemsi İnkaya

Süre: 80 dakika

IMDB puanı: 5.6/10 (5.0/10)

12. [1976] Tuzak

dram-romantik-macera

Yönetmen: Atıf Yılmaz

Senaryo: Umur Bugay

Oyuncular: Cüneyt Arkın, Selma Güneri, Hulisi Kentmen,

Ali Sururi, Turgut Boralı

Süre: 90 dakika

IMDB puanı: 5.4 /10 (8.0/10)

13. [1977] Ah Dede Vah Dede (Savaş Çakır'ın katkısıyla)

komedi

Yönetmen: Nuri Akıncı

Senaryo: Recep Filiz

Oyuncular: Adile Naşit, Aysun Güven, Orhan Alkan,

Sami Hazinses, Alev Sururi

Süre: 77 dakika

IMDB puanı: 5.4 /10 (4.0/10)

14. [1977] Dert Durağı (Tuğrul Sönmez'ın katkısıyla)

dram, müzikal

Yönetmen: Naki Yurter, Nuri Akıncı

Senaryo: Recep Filiz, Demet Deniz

Oyuncular: Emin Turgay, Karaca Kaan, Kazım Kartal,

Canan Candan, Osman Ateş

Süre: 65 dakika

IMDB puanı: -

15. [1977] Kördüğüm

dram, romantik
Yönetmen: Tolgay Ziyal
Senaryo: Erbil Altanay, Hakan Balamir, Tolgay Ziyal

Oyuncular: Hakan Balamir, Hale Soygazi, Ayşe Mat, Dündar Aydınlı, 

Oya Başar, Ayten Erman

Süre: 67 dakika
IMDB puanı: 4.9/10 (5.0/10)

16. [1979] Yoksul ("adınızı yazmamışsınız" katkısıyla)

dram
Yönetmen: Oksal Pekmezoğlu
Senaryo: Oksal Pekmezoğlu
Oyuncular: Necla Nazır, İsmail Mersinli, Hasan Ceylan,

Orhan Elmas, Atilla Ergün
Süre: 90 dakika
IMDB puanı: 3.0/10 (3.0/10)

17. [1981] Kırık Bir Aşk Hikayesi

dram

Yönetmen: Ömer Kavur

Senaryo: Selim İleri

Oyuncular: Kadir İnanır, Hümeyra, Kamran Usluer,

Neriman Köksal, Özlem Onursal

Süre: 93 dakika

IMDB puanı: 7.2/10 (9.0/10)

18. [1982] Kurban Olduğum

dram

Yönetmen: Şahin Gök

Senaryo: Şahin Gök, Onat Kutlar

Oyuncular: Nizamettin Ariç, Suna Yıldızoğlu, Erol Taş,

Handan Adalı, Gülsen Tuncer

Süre: 75 dakika

IMDB puanı: 3/10 (6.0/10)

19. [1985] Kuyucaklı Yusuf

dram
Yönetmen:  Feyzi Tuna
Senaryo: Feyzi Tuna, Sabahattin Ali (aynı adlı romanından)
Oyuncular: Ahmet Mekin, Talat Bulut, Derya Arbaş,

Engin İnal, Melih Çardak
Süre: 96 dakika
IMBD puanı: 5.8/10 (5.0/10)

20. [1986] Kısrak

dram

Yönetmen: Ülkü Erakalın

Senaryo: Ülkü Erakalın

Oyuncular: Hülya Avşar, Hüseyin Peyda, Yalçın Gülhan

 Handan Adalı Tuğrul Meteer

Süre: 78 dakika

IMBD puanı: 4.0/10 (4.0/10)

21. [1987] Gece Yolculuğu

dram

Yönetmen: Ömer Kavur

Senaryo: Salih Deveci, Ömer Kavur

Oyuncular:  Macit Koper, Aytaç Arman, Şahika Tekand,

  Arslan Kacar, Orhan Çağman

Süre: 107 dakika

IMBD puanı: 7.2/10 (8.0/10)

22. [1988] Av Zamanı

dram, politik

Yönetmen: Erden Kıral

Senaryo: Ferid Edgü

Oyuncular: Aytaç Arman, Şerif Sezer, Zihni Küçümen,

Nüvit Özdoğru, Dilaver Uyanık

Süre: 76 dakika

IMBD puanı: 5.6/10 (5.0/10)

23. [1989] Öyle Bir Kadın Ki

dram, macera

Yönetmen: Faruk Turgut

Senaryo: Yasemin Yazıcı

Oyuncular: Harika Avcı, İsmet Özhan, Engin İnal,

Erdinç Akbaş, Erdinç Bora

Süre: 76 dakika

IMBD puanı: 3.8/10 (4.0/10)

24. [1991] Suyun Öte Yanı (Nazlı Çakın'ın katkısıyla)

dram, politik

Yönetmen: Tomris Giritlioğlu

Senaryo: Feride Çiçekoğlu

Oyuncular: Nur Sürer, Halil Ergün, Selçuk Yöntem,

Rahmi Dilligil, Meral Çetinkaya

Süre: 90 dakika

IMBD puanı: 6.8/10 (8.0/10)

25. [2004] Kayıp Aşklar

dram

Yönetmen: Veli Çelik

Senaryo: Ahmet Yurdakul

Oyuncular: Melisa Sözen, Şevket Çoruh, Ahmet Mümtaz Taylan,

Şerif Sezer, Eşref Kolçak

Süre: 112 dakika

IMBD puanı: 4.7/10 (6.0/10)

26. [2005] Babam ve Oğlum

dram, politik

Yönetmen: Çağan Irmak

Senaryo: Çağan Irmak

Oyuncular: Çetin Tekindor, Fikret Kuşkan, Hümeyra,

Ege Tanman, Şerif Sezer

Süre: 112 dakika

IMBD puanı: 8.2/10 (7.0/10)

27. [2008] Ulak (Kaan Yavaş'ın katkılarıyla)

dram, fantezi, gizem

Yönetmen: Çağan Irmak

Senaryo: Çağan Irmak

Oyuncular: Çetin Tekindor, Hümeyra, Yetkin Dikiciler,

Şerif Sezer, Melis Birkan

Süre: 109 dakika

IMBD puanı: 6.8/10 (5.0/10)

28. [2008] İki Çizgi

dram

Yönetmen: Selim Evci

Senaryo: Selim Evci

Oyuncular: Gülçin Santırcıoğlu, Kaan Kesskin, Zeynep Aydın,

Özgül Koşar, Mehmet Aslan

Süre: 93 dakika

IMBD puanı: 4.6/10 (4.0/10)

29. [2010] Veda

biyografi, dram, politik

Yönetmen: Zülfü Livaneli

Senaryo: Zülfü Livaneli

Oyuncular: Serhat Mustafa Kılıç, Dolunay Soysert, Sinan Tuzcu,

Ezgi Mola, Özge Özpirinççi

Süre: 115 dakika

IMBD puanı: 7.2/10 (8.0/10)

30. [2011] Ay Büyürken Uyuyamam

dram, romantik

Yönetmen: Şerif Gören

Senaryo: Necati Cumalı

Oyuncular: Ayça Bingöl, Hazal Kaya, Fırat Çelik,

Mustafa Kaçak, Suat Kaçak

Süre: 114 dakika

IMBD puanı: 3.3/10 (4.0/10)

31. [2012] Uzun Hikaye

dram

Yönetmen: Osman SINAV

Senaryo: Yiğit GÜRALP

Oyuncular: Kenan İmirzalioğlu, Tuğçe Kazaz,

Mustafa Alabora, Zafer Algöz, Elif Atakan

Süre: 125 dakika

IMBD puanı: 7.5/10 (8.0/10)

32. [2013] Arkadaşlar Arasında Rakı Masası

dram, komedi

Yönetmen: Gökhan Horzum

Senaryo: Gökhan Horzum

Oyuncular: Salih Bademci, İbrahim Kendirci, Fırat Albayram, 

Sertan Erkaçan, Deniz Alan

Süre: 81 dakika

IMBD puanı: 6.0/10 (6.0/10)

33. [2014] Meddah

dram

Yönetmen: Batur Emin Akyel

Senaryo: Batur Emin Akyel

Oyuncular: Münir Canar, Tuğçe Kumral, Evren Bingöl,

Tolga Evren, Hakan Gerçek

Süre: 98 dakika

IMBD puanı:6.1/10 (7.0/10)

34. [2014] Deniz Seviyesi

dram, komedi, romantik

Yönetmen: Nisan Dağ, Esra Saydam

Senaryo: Nisan Dağ, Esra Saydam

Oyuncular: Jacob Fishel, Damla Sönmez, Ahmet Rıfat Şungar,

Sanem Öge, Hakan Karsak

Süre: 105 dakika

IMBD puanı: 6.1/10 (6.0/10)

35. [2014] Delisin Delisin

komedi

Yönetmen: Tolga Baş

Senaryo: Tolga Baş

Oyuncular: Çetin Altay, Turgut Tunçalp, 

Arzu Yanardağ, Pascal Nouma, İsrafil Köse

Süre: 76 dakika

IMBD puanı: 3.3/10 (-/10)

36. [2015] Senden Bana Kalan

dram, romantik

Yönetmen: Abdullah Oğuz

Senaryo: Levent Kazak

Oyuncular: Neslihan Atagül, Ekin Koç, Hayati Akbaş,

Silvyo Behmoras, Wilma Elles

Süre: 117 dakika

IMBD puanı: 6.5/10 (5.0/10)

37. [2015] Geniş Aile Yapıştır

komedi

Yönetmen: Ömer Uğur

Senaryo: Cüneyt İnay

Oyuncular: Ufuk Özkan, Fırat Tanış, Bülent Çolak,

Bora Akkaş, Mine Teber

Süre: 96 dakika

IMBD puanı: 4.8/10 (4.0/10)

38. [2016] Ali Kundilli 2

komedi, romantik

Yönetmen: Faruk Aksoy

Senaryo: Faruk Aksoy, Cem Gelinoğlu

Oyuncular: Cem Gelinoğlu, Zeynep Aktuğ, Ezgi Tombul,

Sami Aksu, Hakan Bilgin

Süre: 102 dakika

IMBD puanı: 4.6/10 (4.0/10)

39. [2016] İkinci Şans

dram, romantik

Yönetmen: Özcan Deniz

Senaryo: Özcan Deniz

Oyuncular: Özcan Deniz, Nilgün Yeşilçay, Mesut Can Tomay,,

Afra Saraçoğlu, Buse Narcı

Süre: 99 dakika

IMBD puanı: 5.7/10 (5.0/10)

40. [2017] Sonsuz Aşk

dram, romantik

Yönetmen: Ahmet Katıksız

Senaryo: Deniz Akçay Katıksız

Oyuncular: Murat Yıldırım, Fahriye Evcen Özçivit, Fatih Al, 

Filiz Ahmet, Zeynep Özder

Süre: 114 dakika

IMBD puanı: 6.1/10 (5.0/10)

41. [2017] Yol Arkadaşım 1

komedi

Yönetmen: Bedran Güzel

Senaryo: İbrahim Büyükak

Oyuncular: Oğuzhan Koç, İbrahim Büyükak, Emre Kınay,

Aslı Bekiroğlu, Eda Ece

Süre: 115 dakika

IMBD puanı: 6.1/10 (5.0/10)

42. [2018] Yarı Yol

aksiyon, dram, romantik

Yönetmen: Mehmet Ali Gündoğdu

Senaryo: Saliha Gündoğdu

Oyuncular: Haldun Boysan, Wilma Elles, Hüseyin Elpınar,

Kerem Göğüs, Murat Rızaoğlu

Süre: ? dakika

IMBD puanı: 6.8/10 (-/10)

43. [2024] Kızı Kazan Aşk

komedi, romantik

Yönetmen: Onur Öğden

Senaryo: Sinan Aşık

Oyuncular: Pelin Öztekin, Tuan Tunalı, 

Burak Alkas, Ahmet Dursun, Ferdi Sancar.

Süre: 105 dakika

IMBD puanı: -/10 (-/10)

1890 YILI KAYITLARINA GÖRECEZAİR-İ BAHRİ SEFİD VİLAYETİ'nin BİR KAZASI OLARAK MOSCONISSI (Yunda)

Bu blogda, Vital Cuinet tarafından hazırlanıp Paris'de yayımlanan La Turquie d'Asie c1 (1890) sayfalarındaki bilgiler ışığında, "Mosconissi" (Yunda) kazası ile Cezair-i Bahri Sefid Vilayeti'nin diğer yerleşmeleri karşılaştırılacaktır.

Eserde verilen bilgiye göre Cezair-i Bahri Sefid Vilayeti, 1890 yılı itibariyle: "4 sancağa bölünmüştür ve bunlar da 18 kazaya ayrılmıştır. Ayrıca ... 19 nahiyesi ve 230 köyü vardır" (Cuinet,1890:350). Vilayetteki idari durumu gösteren tablo şöyledir:

(tablo-1) Cezair-i Bahr-i Sefid Vilayeti'nin idari yapısı (Cuinet,1890:350)

Eserde verilen bilgilere Samos adası (Soussam adası) ile Taşoz adasını da vilayetin sınırları içinde tanımlamak gerekir (Cuinet,1890:350). Yukarıdaki tabloya göre, Midilli sancağına bağlı bir kaza olan Mosconissi (Yunda) yerleşmesine bağlı 4 köy vardır. Kazaya bağlı nahiye bulunmamaktadır.

Cuinet incelediğimiz eserinde, Cezair-i Bahri Sefid Vilayeti'nin cemaatlere göre dağılımı yapılmış nüfus bilgilerini de vermektedir. Buradaki bilgilere göre "toplam nüfusu dikkatle kontrol edilen en son verilere göre, her iki cinsiyetten [toplam] 325.000 [325.866] kişidir" (Cuinet,1890:350-351). Buna göre tüm vilayetteki cemaatlere göre nüfus dağılımı şöyledir:

(tablo-2) Cezair-i Bahr-i Sefid Vilayeti'nin nüfus yapısı (Cuinet,1890:350-351)

Ancak bu nüfus bilgisine: "... Samos Prensliği ve Taşoz adasının nüfusunu da eklemek gerekir ki, [o zaman] tüm Osmanlı takımadalarının nüfusu için toplam 386.506 kişiliklik [bir] nüfus ortaya çıkar" (Cuinet,1890:350-351).

Cuinet, eserin 352.sayfasında vilayetin idari taksimatına göre cemaatlerin dağılımını veren bir liste daha hazırlamıştır. Bu listeye göre Mosconissi'de 30 Müslüman ile 5.470 Rum Ortodoks bulunmaktadır ve bunların dışında başka bir cemaate bağlı kişi yaşamamaktadır. Cuinet'in hazırladığı bu lise (tablo-3)'te sunulmuştur ve Mosconissi kırmızı ile işaretlenmiştir.

(tablo-3) Cezair-i Bahr-i Sefid Vilayeti'nin idari yapısına göre nüfus yapısı (Cuinet,1890:352)

Cuinet, vilayette toplam 284 eğitim kurumu olduğunu ve buralara 16,009 öğrencinin devam ettiğini belirttikten sonra, bu okulların sancaklardaki cemaatlere göre dağılımını veren bir tablo da hazırlamıştır. Buna göre, sancaklardaki ve Midilli sancağı kazalarındaki okulların cemaatlere göre dağılımı (tablo-4)'te gösterilmiştir.

(tablo-4) Cezair-i Bahr-i Sefid Vilayeti'nin cemaatlere göre eğitim durumu (Cuinet,1890:354)

Eserde, Midilli sancağındaki -ve özellikle Yunda kazasındaki- "tuzlalar" özel bir başlık altında ele alınmıştır. Konunun önemi açısından bu bölümün bütünselliğini de bozmamak için, "tuzlalar" bölümü çevirisini olduğu gibi vermek istiyorum:

Tuzlalar — Adalar denizi vilayetinin altı tuzlası vardır: 1° Fezléké, 2° Kalonia, Midilli adasında; 3° Hadji-Apostol, Yunda adasında (Mosconissi); 4° Limnos; 5° İmroz ve 6° Rodos; son üçü adasıyla aynı adı taşır.

Bu altı tuzladan sadece ikisi, Fezléké ve Hadji-Apostol, düyun-ı umumiye idaresi tarafından işletilmektedir; diğerleri ya üretilen tuzun birinci kalite olmaması ya da üretimlerinin çok az olması nedeniyle ya da Foça'daki tuzlalardan tuz tedarik edilmesinin bu bölgelerden daha karlı olması nedeniyle terk edilmiş ve yok olmuştur.

Fezléké tuzlası, Midilli adasının güneyinde ve merkez sancağın sekiz saat doğusunda yer almaktadır. Yaklaşık 150.000 metrekarelik bir alanı kaplayan 23 havzadan oluşan bir tuzla bataklığıdır. Tuz, birbirine bitişik olan kalker havuzlarda toplanan deniz suyunun, istenilen doygunluk derecesine ulaştıktan sonra, suyun buharlaşmasıyla ve havuz kenarına yapılan  boşaltma kanalının ucuna monte edilen çıkrık vasıtasıyla kalan suyun denize taşınmasıyla oluşur. Tuz, mayıs ayının başından 15 temmuza kadar oluşur; daha sonra hasat edilerek üstü örtülü depolara yerleştirilir.

Bu tuz işletmesinden yılda yaklaşık 2.000.000 kilogram tuz üretilir ve bu tuz, hem ada halkının temel ihtiyaçları için kendilerince ve hem de zeytinyağı ve sabun üretimi için tüketilir.

Tuzun çıkarılması ve yığılmasının maliyeti 1.000 kilogram başına yaklaşık 16 paradır [1].

Hacı-Apostol tuzlaları, Mosconissi kazasının (Ayvalık'ın karşısında çok küçük bir takımadadır) adalarından birinde yer almaktadır. Çıkarma şekli, tuz miktarı, yıllık üretim miktarı ve maliyet fiyatları, Fezléké tuzlasınınkiyle hemen hemen aynıdır.

Bu iki tuz işletmesinden -eğer gerekirse- miktar olarak çok daha yüksek verim sağlayabilir.

[1] Bir para yaklaşık yarım centim [Fransa'nın küçük para birimi] değerindedir. 

(Cuinet,1890:364-365)

Eserin ilerleyen sayfasında Midilli sancağının kazaları, ayrı ayrı ele alınmıştır. Buradaki bilgilere göre Midilli sancağının merkez kazası olan Midilli adası: 

"Adalar Denizi vilayetinin (Cezair-i Bahri Sefid) en güzel ve en önemlilerinden" birisidir ve "eski [adı] Lesbos(dur)", "Ege Denizi'ndeki Edremit Körfezi'nin girişinde, 39° 10' kuzey enlemi ve 24° doğu boylamında yer almaktadır. Midilli'nin doğu kıyısındaki Mandamandos kasabası ile Asya kıtasının batı ucunda, karşısında yer alan Ayvalık kasabası arasında 14 deniz mili mesafe vardır. Kuzeyde Bozcaada, güneyde Sakız Adası Midilli'ye eşit uzaklıktadır; bu mesafe ortalama 30 deniz milidir". Ayrıca adanın "en geniş [yerinin] uzunluğu kuzeybatıdan güneydoğuya [doğru] 75 kilometredir ve kuzeydoğudan güneybatıya [doğru] en fazla  genişliği [de] yaklaşık 55 kilometredir". Adanın yüzölçümü ise yaklaşık 3.500 kilometrekaredir.

"Adada bulunan Midilli, Molivo ve Plomari kazaları sakinleri ile Ayvalık yakınlarında bir grup adacıktan oluşan Yunda (Mosconissi) kazasının sakinleri dahil olmak üzere Midilli sancağının nüfusu 107.283 kişidir" (Cuinet,1890:449) (tablo-5).

(çeviri: H.K. Köksal)

----

KAYNAKÇA

Cuinet, Vital (1890).

La Turquie d'Asie, géographie administrative: statistique, descriptive et raisonnée de chaque province de l'Asie mineure, T.premier, Ernest Leroux, Paris.

La Turquie d'Asie c.1'e Göre "Yunda" (Mosconissi) Kazası (1890 yılı itibariyle)

Bir süre önce, La Turquie d'Asie c.4 (1894)'ün sayfalarında yer alan, Vital Cuinet'e ait, Ayvalık kazası gözlemlerini paylaşmıştım. Bugün ise o tarihlerde "Cezair-i Bahr-i Sefid Vilayeti"ne bağlı bir sancak olan Midilli adasının  kazası statüsündeki "Mosconissi" (Yunda)'yi, yine Vital Cuinet'in 1890 yılına ait bilgilerini okurla buluşturmak istedim.

La Turquie d'Asie'nin 1890 yılında Paris'de yayınlanan 1. cildinde yer alan bu bilgiler içinde iki dikkat çekici satırı yazıya geçmeden önce vurgulamak istiyorum. Bunlardan ilki -en azından 1890 yılı itibariyle- "Mosconissi, Midilli sancağı Kaymakam'ının ikametgahıdır..." (Cuinet,1890:472) bilgisidir. 

Daha önce değerli arkadaşım Taylan Köken ile yaptığımız bir sohbet sırasında: -mealen- "Namık Kemal'in Midilli'de mutasarıflık yaptığı günlerde, bir deprem olduğunu ve kaldığı konağın zarar gördüğünü, bunun üzerine bir süre Yund adasında ikamet ettiğini" söylemiş idi. 

Namık Kemal 18 Aralık 1879 - 15 Eylül 1884 tarihleri arasında Midilli mutasarrıfı oldu. Oysa ki Cuinet; 1890 yılı itibariyle "Mosconissi, Midilli sancağı Kaymakam'ının ikametgahıdır..." demektedir. 

Bir diğer konu ise Yund adası ile diğer adacıklarda zeytinden sonra en çok yetiştirilen bitkinin "üzüm" ve "eğreltiotu (polypode)" olması konusudur (Cuinet,1890:473-474). 

Evet... Yine sayısal kopyasına Bibliothèque nationale de France' üzerinden eriştiğim, Vital Cuinet'in, La Turquie d'Asie, géographie administrative: statistique, descriptive et raisonnée de chaque province de l'Asie mineure adlı eserinin birinci cildinde yer alan Mosconissi Kazası'nı anlatan bölümün çevirisini aşağıda sunuyorum.

Dostluk ve Saygılarımla,

s.472-474

MOSCONISSI KAZASI

Yerleşim.- Türkçe "Yunda" olarak adlandırılan Mosconissi kazası, Hécatonissi (yüz ada) olarak da adlandırılan bir grup adadan oluşur. Midilli adasının 10 deniz mili doğusunda yer almaktadır; bu grubun ana adacığı neredeyse Asya kıtasında bulunan Ayvalık şehrine dokunur.

İklim. - Bu adaların iklimi, her bakımdan komşu kıtanın iklimine benzer, çok sağlıklı ve ılımandır. Bitki örtüsü kuvvetli, yemyeşil ve bu adacık grubunu belirtmek için hakim olan Mosconissi “misk adaları” adı, bu hayranlık uyandıran ve çiçekli bitki örtüsünü ifade eder.

Yönetim. - Mosconissi, Midilli sancağı Kaymakam'ının ikametgahıdır [ve] Mutassaraf'ın doğrudan kontrolü altındadır.

Nüfus. — Nüfusu 5500 kişidir, [dağılımı] aşağıdaki gibidir:

Müslüman       80 

Rum-Ortodoks 5.470

         -----------------

TOPLAM          5.500 [dizgi hatası: 5.550]

Okullar. — Bu kazada [toplam] 350 öğrencisi olan 2 Rum okulu vardır, şöyle ki:

        Erkekler 150 

Kızlar 200

                     ----------

TOPLAM 350

Öğretimi oldukça iptidai olan bu iki okul, topluluktan çokça bağış toplayan Rum Kilisesi tarafından korunur.

Kiliseler. — Mosconissi'de 5 Rum kilisesi vardır.

Ulaşım. — Mosconissi ve Cromidonissi adacıklarının sakinleri Ayvalık'a ulaşmak için, büyük bir tekneden oluşan ve istedikleri zaman bu iki noktadan birine veya diğerine çekilen çok ilkel bir salla bağlantı kurarlar. Duruma göre [bu teknenin] pruvasına veya kıç tarafına halatla bağlanan tanklar da vardır. Bu tanka Peramataria adı verilir. 20 dakikadan az olmayan [bir sürede] bu küçük [yeri] geçtikten sonra, Cromidonissi adacığının sonundan anakaraya doğru uzanan 470 metrelik bir köprü bulunur ve bu [köprüyü] kullanarak 20 dakika sonra Ayvalık şehrinin kuzey girişine varılır.

Doğal ürünler. — Bu küçük adacık grubunda, çok az miktarda tahıl ve şarap üretilir, [bu üretim] yerel tüketimi ancak karşılar. Orada şarap ihracatı çok azdır. Başlıca endüstrileri, yağ ve sabun imalatıdır; ama sakinler her şeyden önce orada çok bol olan balıkçılıkla uğraşırlar; [ayrıca] 200 varil civarında ticari değeri oldukça yüksek eğreltiotu [polypode] toplanır.

Ticaret. — Anlaşıldığı kadarıyla, Mosconissi ticareti çok kapsamlı değildir; ancak zeytinyağı ve eğreltiotu  [polypode] ihracatı görece olarak oldukça önemlidir.

Tuzlalar. - Bu kazada iki tuzla vardır.

Sanayi kuruluşları. — Sanayi kuruluşları şunlardır: 7 eski sistem yağ değirmeni, 6 sabun fabrikası ve 5 yel değirmeni.

Mahkemeler. — Mosconissi'de, hukuki, cezai veya ticari tüm konulara bakan bir [adet] ilk derece mahkeme [bulunur].

Deniz ulaşımı. — Yunda (Mosconissi) adası'nın 1/13 Mart 1889'dan 28 Şubat 1890'a kadar deniz hareketi şöyledir:

Toplamda 28.443 ton ağırlığındaki 2.233 gemi.

KAYNAKÇA

Cuinet, Vital (1890).

La Turquie d'Asie, géographie administrative: statistique, descriptive et raisonnée de chaque province de l'Asie mineure, T.premier, Ernest Leroux, Paris.